W sprawach walutowych i finansowych autorzy raportu Marjolina proponują obszerny program działania, sprowadzając go do trzech zasadniczych punktów: a) utworzenia systemu wewnętrznej i zewnętrznej polityki walutowej, b) utworzenie walutowego funduszu stabilizacyjnego oraz c) wprowadzenie nowej jednostki walutowej.

Życie gospodarcze ma to do siebie, że w jednych krajach występują nadwyżki, a w drugich deficyty bilansów płatniczych. Istnieje zatem odpowiedzialność krajów deficytowych i nadwyżkowych za doprowadzenie ich bilansów płatniczych do równowagi. Po załamaniu się systemu z Bretton Woods i podwyżce w 1973 r. cen ropy naftowej przez kraje OPEC w wielu krajach deficyty lub nadwyżki bilansu płatniczego przybrały duże rozmiary. Procesy przystosowawcze mające na celu przywrócenie równowagi bilansu płatniczego powinny zachodzić zarówno w krajach deficytowych, jak i w krajach nadwyżkowych. Zdaniem S. Rączkowskiego, mniejsze wstrząsy w gospodarce narodowej występowały w krajach nadwyżkowych. Dlatego też kraje nadwyżkowe powinny wziąć na siebie ciężar procesów przystosowawczych. Mogłyby one zredukować lub znieść ograniczenie importowe albo znieść subwencje eksportowe lub też zwiększyć eksport kapitału długoterminowego. Mogłyby także obniżyć stopę procentową. W praktyce jest tak, że to od krajów deficytowych oczekuje się zastosowania uciążliwych środków polityki gospodarczej mających na celu usuwanie deficytu bilansu płatniczego.

Zadłużenie Polski nie tak dawno przekroczyło okrągłą sumę biliona złotych. Na pierwszy rzut oka jest to ogromna suma , jednak w kategoriach ekonomicznych zadłużenie podaje się najczęściej jako procent produktu krajowego brutto. W tym kontekście nie wygląda to już , aż tak źle gdyż wynosi ono około piędziesięciu trzech, piędziesięciu czterech procent produktu krajowego brutto. Oczywiście to nadal ogromna suma , gdyż sama obsługa zadłużenia w skali roku to około piędziesięciu miliardów złotych rocznie , a więc zdecydowanie więcej niż dochody budżetu państw z podatku dochodowego od osób fizycznych...

Problem ten był dyskutowany na konterencji na szczycie głów i szefów państw EWG w Hadze w grudniu 1969 r. Na tej konferencji zapadła decyzja opracowania w roku 1970 etapowego planu tworzenia unii gospodarczej i walutowej w EWG. Punktem wyjścia dla tego planu miała być harmonizacja polityki gospodarczej, na której miała się z kolei oprzeć współpraca w dziedzinie walutowej, a w dalszym etapie – integracja walutowa i finansowa. Druga konferencja na szczycie, w październiku 1972 r. w Paryżu, przewidziała już konkretny terminarz realizacji przedsięwzięć integracyjnych, m.in. w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej, polityki społecznej, regionalnej, przemysłowej, naukowej i technologicznej oraz ochrony środowiska. Realizacja tego przedsięwzięcia służyć miała osiągnięciu ostatecznego celu integracyjnego EWG, jakim jest utworzenie unii gospodarczej i walutowej. Na odbytej w grudniu 1973 r. konferencji na szczycie w Kopenhadze wysunięto już potrzebę określenia „osobowości europejskiej krajów EWG w stosunku do świata”, która ma się dopiero wykrystalizować. Jej ekonomiczną podbudową ma być unia gospodarcza i walutowa krajów członkowskich EWG.

Wymienialność walut może mieć jednak dyscyplinujący wpływ na bilans płatniczy. Jednakże w warunkach osłabienia waluty krajowej (np. pod wpływem wyższego tempa inflacji w kraju niż za granicą) koszt osiągania równowagi bilansu płatniczego może być wysoki. W takiej sytuacji trudniej jest władzom gospodarczym przywrócić równowagę bilansu płatniczego, jeżeli są one pozbawione możliwości wprowadzenia restrykcji na obroty płatnicze z zagranicą.

Europejski Fundusz Współpracy Walutowej powinien być w myśl propozycji Komisji wyposażony w bezpośrednie i pośrednie instrumenty działania, umożliwiające dokonywanie skoordynowanych interwencji na rynkach dewizowych, co powinno wzmocnić niezależny charakter obszaru walutowego EWG. Fundusz ten powinien zacząć stopniowo spełniać funkcję wspólnego systemu banków centralnych i odgrywać coraz większą rolę w regulowaniu ruchów kapitałów, koordynacji polityki pieniężno-kredytowej, zewnętrznej polityki walutowej i w zakresie polityki kursowej. Dla prawidłowego spełnienia przez niego tych funkcji powinien być wyposażony w waluty krajów członkowskich i w odpowiednie rezerwy walutowe. Stosowana w jego operacjach jednostka rozrachunkowa powinna być doskonalona tak, aby nabierała stopniowo cech pieniądza.

Na rynku swap występują użytkownicy finalni i pośrednicy (patrz tabela 21). Do użytkowników finalnych zalicza się banki, korporacje przemysłowe oraz instytucje oszczędnościowe i ubezpieczeniowe.

Na przykład import towarów wartości 1 miliona złotych znajduje odpowiednik albo w zmniejszeniu o taką sumę naszych rezerw zagranicznych środków płatniczych przy zapłacie gotówkowej, albo we wzroście o 1 milion złotych naszego zadłużenia za granicą przy zakupie tych towarów na kredyt. Może to znaleźć odpowiednik w transferze nieodpłatnym po stronie „Ma” bilansu, jeżeli towary te otrzymaliśmy na przykład z tytułu darowizny.

Pomiędzy rynkiem pieniężnym a kapitałowym występuje ustawiczny przepływ środków pieniężnych. Decydującą rolę w tym przepływie odgrywają względy płynności, rentowności i bezpieczeństwa lokaty. Względami tymi kierują się osoby fizyczne i prawne przy podejmowaniu decyzji co do wyboru określonych form lokat na jednym z tych rynków. Lokata kapitału pieniężnego w papierach wartościowych odpowiednio płynnych przynosi zazwyczaj niskie oprocentowanie. Niskie oprocentowanie przynoszą również wkłady bieżące w bankach i kasach oszczędności. Dużą rentowność z kolei reprezentują te lokaty, w których istnieje duże ryzyko ponoszenia strat, ale lokaty te są mniej płynne, w porównaniu z lokatami na rynku pieniężnym. W takich okolicznościach wybór odpowiedniej formy lokaty uwarunkowany jest przede wszystkim sytuacją gospodarczą i polityczną w danym kraju, wypłacalnością dłużnika, możliwością zdobycia kredytów na rynku pieniężnym w przypadku angażowania kapitału na okres długoterminowy, trafną oceną kształtowania się sytuacji w danej gałęzi gospodarki, głównie przy nabywaniu akcji itp.

W podanej powyższej klasyfikacji kursów zachodzi trudność oceny stopnia ich stałości czy zmienności. Odnosi się to zwłaszcza do kursu stałego krótkookresowego (pkt 4) i do kursu stałego o szerokiej marży wahań {pkt 5). Jeżeli np. płynne kursy walutowe funkcjonują w warunkach ustabilizowanej sytuacji gospodarki światowej, to ich wahania mogą być małe i nie przekraczać zmian kursu stałego o rozszerzonej marży wahań. Nie można jednoznacznie określić, czy lepsze są stałe, czy płynne kursy walut. Zależy to od konkretnej sytuacji w poszczególnych krajach.