Monthly Archives Sierpień 2015

W raporcie Tindemansa, który ma głównie charakter polityczny, wiele uwagi poświęcono sprawom walutowym, w szczególności „wężowi walutowemu”. Mechanizm „węża”, który według powyższego raportu sprawdził się poprzez utrzymanie stabilności kursów walut, należy zastosować do poszukiwania zbieżności polityki ekonomicznej i walutowej krajów członkowskich. W tym celu „wąż” musi być wzmocniony, rozciągnąć swoje działania na kluczowe aspekty polityki gospodarczej i walutowej oraz mieć charakter wyraźnie „wspólnotowy”. W związku z tym L. Tindemans proponuje następujące rozwiązanie:

W literaturze ekonomicznej można się spotkać z rozróżnianiem rynku pieniężnego i kapitałowego według czasu instrumentów finansowych będących przedmiotem transakcji. Na rynku pieniężnym przedmiotem transakcji są instrumenty krótkoterminowe (do roku), na rynku kapitałowym zaś instrumenty średnio- i długoterminowe (powyżej roku bądź o nieokreślonym okresie istnienia, np. akcje). Czasami kryterium przeznaczenia środków (na cele obrotowe bądź inwestycyjne) traktowane jest jako pomocnicze przy odróżnianiu obu członów rynku kredytowego.

W Europie Zachodniej wykształciły się począwszy od lat sześćdziesiątych nowe rynki pieniężne i kapitałowe, określane mianem eurorynków: jest toeurorynek pieniężny (rynek eurowalut, zwłaszcza eurodolara) oraz eurorynek kapitałowy (głównie rynek euroobiigacji). Przyczyną ich pojawienia się był z jednej strony rozwój infrastruktury bankowej, stwarzającej warunki do swobodnego przepływu funduszów pieniężnych z krajów mających nadwyżki oszczędności do regionów zapotrzebowania na fundusze, z drugiej zaś – postępująca na Zachodzie liberalizacja przepisów dewizowych i przepływów kapitałów, dynamiczny rozwój handlu światowego w warunkach postępującej internacjonalizacji życia gospodarczego i zakrojona na szeroką skalę działalność inwestycyjna i lokacyjna przedsiębiorstw wielonarodowych.

Rynki futures papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu dają możność zabezpieczenia się przed zmianami stóp procentowych. Stwarzają one również pole do spekulacji walutowej. Transakcje futures indeksami kursów akcji polegają na zobowiązaniu się jednej strony do dostarczenia, drugiej strony do przyjęcia – w ustalonym (wystandaryzowanym) terminie i po cenie ustalonej już w chwili zawarcia transakcji – hipotetycznego portfela akcji o ściśle określonej wielkości i strukturze (odpowiadającej strukturze danego indeksu). Jednocześnie nie przewiduje się tu możliwości wykonania transakcji przez efektywną dostawę takiego portfela akcji. Jedyną dopuszczalną formą rozliczenia transakcji jest rozliczenie gotówkowe.

W miarę rozwoju gospodarczego clearingi dwustronne stawały się hamulcem wzrostu obrotów handlu zagranicznego, ponieważ z reguły ograniczały poziom wymiany handlowej do możliwości eksportowych słabszego partnera.

Od początku lat siedemdziesiątych banki handlowe operujące na swych macierzystych rynkach kredytowych rozwinęły na niebywałą skalę operacje zagraniczne, związane z finansowaniem międzynarodowych obrotów gospodarczych i przepływami kapitałów. Wzrost zagranicznych obrotów tych banków spowodował, że narodowe rynki kredytowe wielu krajów uprzemysłowionych miały zasięg międzynarodowy.

Bank Rozrachunków Międzynarodowych (Bank for International Settlements – BIS) jest międzynarodową instytucją finansową. Ma on swoją siedzibę w Bazylei (Szwajcaria). Powstał 20 stycznia 1930 r. na konferencji w Hadze w celu ułatwienia współpracy między bankami centralnymi i organizacji rozliczeń związanych z odszkodowaniami wojennymi Niemiec po I wojnie światowej. Rozpoczął swoją działalność 17 maja 1930 r. Jest najstarszym bankiem międzynarodowym.

Wśród innych stref walutowych należy wymienić te strefy, które mogą powstać dopiero w następnym stuleciu. Mam tu na myśli strefę waluty Chińskiej Republiki Ludowej oraz Indii. Możliwości powstania w przyszłości strefy waluty ChRL i Indii będą zależeć od wzrostu roli tych krajów w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Jak dotychczas są to kraje rozwijające się, których jedynym ważnym atutem jest ogromny pootencjał ludności. Przemiany gospodarcze mogą z czasem doprowadzić je do rzędu krajów rozwiniętych. Teoretycznie taka możliwość istnieje. Jeśli waluty tych krajów staną się wymienialne, wówczas mogą one znaleźć zastosowanie w systemie wielodewizowym, głównie w charakterze walut transakcyjnych, a w mniejszym stopniu w charakterze walut rezerwowych. Rupia indyjska już teraz jest częściowo walutą transakcyjną w handlu zagranicznym Indii.

Opierając się na kryterium czasu trwania systemu kursów walutowych można wyodrębnić dwie grupy: 1) kursy stałe !2) kursy zmienne. Do kursów stałych zalicza się kursy stałe krótkookresowe (pełzające), kursy stałe o szerokiej marży wahań wokół parytetu (lub kursu centralnego) oraz sztywne kursy walutowe. Do kursów zmiennych zalicza się kursy wolnorynkowe i płynne. Istotną cechą kursów stałych odróżniającą je od kursów płynnych jest to, że pierwsze z nich ustalane są przez władze walutowe, które zobowiązane są do obrony ich poziomu. Drugie natomiast nie są ustalane przez państwo i jego władze walutowe nie mają obowiązku obrony takiego kursu waluty krajowej.

Cenami na rynku walutowym są kursy walut. Należy zaznaczyć, że kurs jednej waluty do drugiej może być różnicowany w zależności od rodzaju dewiz: np. w Nowym Jorku kurs funta angielskiego otrzymanego bankowym przekazem telegraficznym będzie wyższy niż otrzymanego zwykłym przekazem bankowym przesłanym pocztą lotniczą. Ponadto odróżnia się tzw. kurs kupna (buyer’s rate) i kurs sprzedaży (seller’s rate). Banki handlowe i brokerzy pobierają przy transakcji kupna-sprzedaży walut marżę stanowiącą różnicę między kursem kupna i sprzedaży. Jeżeli np. bank niemiecki podaje, że kurs marki RFN wynosi 1 USD = 1,8900-1,8925 DM, to oznacza, że kupuje on dolary po kursie 1 USD = 1,8900 DM, a sprzedaje je po kursie 1 USD = 1,8925 DM. Jego marża wynosi w tym przypadku 0,0025 DM na każdym kupionym i sprzedanym dolarze. W przypadku jednego dolara jest ona stosunkowo mała, ale przy dużych obrotach może zapewnić bankowi znaczny zysk, ponieważ koszty własne banku związane z przeprowadzaniem operacji walutowych nie są z reguły zbyt wysokie. Dla podmiotów gospodarczych dokonujących wymiany walut za pośrednictwem banków handlowych marża pobierana przez banki jest dodatkowym kosztem.