Category Finanse

Członkami Banku są 32 banki centralne następujących krajów: Australii, Austrii, Belgii, Bułgarii, Kanady, Czechosłowacji, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, RFN, Grecji, Węgier, Islandii, Irlandii, Włoch, Japonii, Litwy, Łotwy, Holandii, Norwegii, Polski, Portugalii, Rumunii, Republiki Południowej Afryki, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji, Wielkiej Brytanii, USA i Jugosławii. Po rozpadzie Czechosłowacji i Jugosławii status krajów członkowskich BIS uzyskają zapewne kraje powstałe w wyniku tego rozpadu, chociaż do 31 marca 1996 r. nic się nie zmieniło. Jesienią 1996 r. BIS zaprosił do członkostwa w nim banki centralne 9 krajów: Brazylii, Chin, Korei Płd., Hongkongu, Indii, Meksyku, Rosji, Arabii Saudyjskiej i Singapuru.

Charakterystyczną cechą zmian w międzynarodowym systemie walutowym po wojnie były dążenia do regionalizacji. Wiązało się to przede wszystkim z procesami integracji gospodarczej w krajach Europy Zachodniej oraz umacnianiem pozycji Japonii w gospodarnej światowej. Chociaż Międzynarodowy Fundusz Walutowy stanowił instytucjonalne ramy funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego, to jednak postanowienia jego statutu były na tyle pojemne, że nie stwarzały przeszkód w wykształceniu się regionalnych stref walutowych w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

Po drugiej wojnie światowej powstały dwa nowe główne centra finansowe, a mianowicie Nowy Jork i Tokio. Przyczyną ich powstania i rozwoju było uzyskanie przez USA dominującej pozycji w polityce i w gospodarce światowej oraz szybka ekspansja gospodarcza i kapitałowa Japonii.

Na rynku otwartym (rynek papierów wartościowych) można wyodrębnić rynek akcji i obligacji.

Emisja akcji oznacza powiększenie kapitału zakładowego spółki akcyjnej. W tym sensie stanowi ona źródło dopływu dodatkowych środków finansowych do spółki akcyjnej. Dochód z akcji w postaci dywidendy uzależniony jest od wysokości zysku przeznaczonego do podziału, po potrąceniu należnych podatków. Kupno akcji, aczkolwiek stanowi ono ryzyko poniesienia straty w przypadku bankructwa spółki akcyjnej, jest dogodną formą zabezpieczenia się przed deprecjacją pieniądza. Wielkie spółki akcyjne w krajach kapitalistycznych często emitują akcje, które nabywają głównie banki i osoby fizyczne. Istnieje, obok pierwotnego, wtórny rynek akcji, na którym są one przedmiotem kupna i sprzedaży.

Międzynarodowy system walutowy obejmuje także pewne reguły i zalecenia odnoszące się do eliminowania odchyleń od stanu równowagi bilansu płatniczego oraz preferuje określone metody wyrównywania bilansu płatniczego. W międzynarodowym systemie walutowym występuje mechanizm tworzenia pieniądza światowego. Trzeba tu zaznaczyć, że tworzenie pieniądza światowego może być wynikiem żywiołowych procesów (np. produkcja złota, w systemie waluty złotej), polityki pieniężnej państw, których waluty występują także w obrocie międzynarodowym lub kontrolowanej emisji przez organizację międzynarodową (np. tworzenie Specjalnych Praw Ciągnienia przez MFW).

Bezpośredni natomiast wpływ na handel zagraniczny danego kraju wywiera poziom i tempo inflacji w kraju eksportera i importera. Znajduje ono wyraz w oferowanych cenach w eksporcie i płaconych w imporcie. Ruchy tych cen, z reguły zwyżkowe, znajdują w dalszej konsekwencji wyraz w poziomie aktywności gospodarczej danego kraju, w szczególności w sektorach nastawionych na produkcję eksportową i uzależnionych silnie od importu (np. importu surowców i paliw płynnych dla przemysłu przetwórczego). Zwyżka cen wewnętrznych w danym kraju pobudza import, osłabia natomiast eksport. Tak dzieje się we wszystkich krajach, w których występuje inflacja. Jednakże ogólny wpływ zwyżki cen wewnętrznych na strumienie handlu zagranicznego zależy w dużym stopniu od różnic w poziomie inflacji. Kraje o mniejszym tempie inflacji stają się bardziej konkurencyjne w eksporcie w porównaniu z krajami o wyższym tempie inflacji. Konieczność wzrostu konkurencyjności eksportu w kraju o relatywnie wyższym tempie inflacji wymaga wzrostu wydajności pracy w sektorach eksportowych oraz wytwarzania wyrobów na eksport, jakościowo dobrych i nowoczesnych. Eksport bowiem tych wyrobów można realizować łatwiej: względy cenowe nie odgrywają tu decydującej roli.

W najważniejszych centrach finansowych świata realizowana jest największa część transakcji międzybankowych. Te właśnie centra stanowią główne ośrodki międzynarodowego rynku finansowego. Operacje na tych rynkach dokonywane są w walutach obcych i są w zasadzie wolne od podatków i przepisów prawnych obowiązujących banki krajowe. Banki operujące na tych rynkach świadczą usługi finansowe wszystkim klientom zagranicznym, chociaż nie jest to regułą.

Eurodepozyty netto (czyli bez uwzględnienia operacji międzybankowych), oceniane w 1965 r. na 65 mld dolarów, w latach następnych szybko wzrastały, osiągając w 1987 r. rekordową wysokość 2584 mld doi. Około 70-80% tych depozytów stanowiły depozyty eurodolarowe.

Ze względu na duże znaczenie kursu walutowego dla gospodarki narodowej jest on przedmiotem bacznej obserwacji krajowych władz walutowych. Władze te prowadzą politykę walutową, której najważniejszym instrumentem jest kurs waluty. Starają się one utrzymywać go na poziomie uważanym za pożądany czy optymalny w danych warunkach rynkowych. Prawidłowy kurs waluty (jak się podkreśla w literaturze ekonomicznej) występuje z reguły wtedy, gdy spełnia on wymóg utrzymania równowagi bilansu płatniczego w dłuższym okresie i sprzyja podnoszeniu efektywności i sprawności całej gospodarki narodowej. Kurs waluty jest wyrazem dynamiki gospodarczej danego kraju wobec świata zewnętrznego. Do wyciągnięcia takiego wniosku upoważnia powojenna historia krajów uprzemysłowionych, w szczególności Niemiec i Japonii, których waluty były wielokrotnie rewaluowane.

Dolar USA jako waluta rezerwowa, interwencyjna, lokacyjna i transakcyjna przenika do najważniejszych dziedzin międzynarodowych stosunków gospodarczych i finansowych. Nawet w krajach postsocjalistycznych dolar USA jest cenioną i poszukiwaną walutą obcą. Na międzynarodowym rynku walutowym, kredytowym i na eurorynkach większości operacji dokonuje się w dolarach USA bądź w eurodolarach. Upoważnia to do wysunęcia wniosku o istnieniu pewnego fenomenu, który można określić mianem „dolaryzacji” gospodarki światowej. Ta „dolaryzacja” występuje zarówno w międzynarodowym systemie walutowym, gdzie dolar USA, po wyparciu złota z tego systemu, stał się główną walutą międzynarodową, jak i na wspomnianych powyżej rynkach finansowych, bez których istnienia współczesna gospodarka światowa nie mogłaby się dobrze rozwijać. To dolar USA i inne waluty wymienialne utrzymują świat kapitalistyczny w ciągłym ruchu.