Category Finanse międzynarodowe

Powyższym zaletom należy przeciwstawić trzy główne wady tego rynku. Pierwszą z nich jest to, że z rynku tego wywodzą się siły doprowadzające niekiedy do konfliktów z narodowymi interesami gospodarczymi oraz narodową polityką gospodarczą i pieniężno-kredytową, Istnienie tak pojemnego rynku eurowalut, który jak magnes przyciąga czasowo wolne środki pieniężne i znów je odpycha, zawęziło znacznie granice skuteczności narodowej polityki kredytowej wielu krajów Zachodu, takich jak USA, RFN czy Wielka Brytania. Napięcia pomiędzy narodową polityką gospodarczą i rynkiem eurowalut znajdują wyraz w zmieniających się różnicach oprocentowania. Z uwagi na fakt, że polityka gospodarcza poszczególnych państw nakierowana jest – obok równowagi bilansu płatniczego – również na utrzymanie wysokiego stanu zatrudnienia, zapewnienie wzrostu i utrzymanie stabilności cen na rynku wewnętrznym i że na poziom oprocentowania poszczególnych krajów oddziałuje ich polityka kredytowa, dochodzi coraz częściej do występowania różnic oprocentowania oraz do przepływów i odpływów międzynarodowych kapitałów pieniężnych. To, że takie przepływy ograniczają nadmierną autonomiczną politykę kredytową, nie jest jeszcze wadą, bo wpływają one na pewne dopasowanie i integrację eurorynku pieniężnego. Może dojść jednak do takiej sytuacji, że w poszczególnych krajach – na skutek przeciwnych przepływów pieniądza z rynku eurowalut lub na ten rynek – może być utrudnione prowadzenie polityki dostosowawczej. Występuje to przykładowo wtedy, gdy kraje, które ze względu na przebieg koniunktury i stan bilansu płatniczego są zmuszone do prowadzenia polityki restrykcyjnej, nie mogą jej realizować z powodu niepożądanego napływu pieniądza z eurorynku pieniężnego. Odwrotnie – tam gdzie pożądane byłoby prowadzenie polityki ekspansywnej, odpływ środków na eurorynek przeciwdziała realizacji tego celu. W ten sposób eurorynek pieniężny utrudnia przebieg procesów dostosowawczych w gospodarkach krajów kapitalistycznych.

Powstaje więc potrzeba świadomej pielęgnacji tego rynku, m.in. w drodze dokonywania depozytów i przejściowego wycofywania środków. Bank Rozrachunków Międzynarodowych, o którym się często mówi, że przejął pieczę nad tym rynkiem, sam nie czuje się na tyle silny, aby spełniać w sposób dostateczny tę funkcję opierając się tylko na własnych możliwościach. Z pomocą pospieszyły mu Szwajcarski Bank Narodowy, Federal Reserve Bank of New York oraz banki krajów Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych. W interesie całej międzynarodowej społeczności finansowej leży niedopuszczenie do wybuchu kryzysu na rynku eurowalut.

Obecnie zamiast EWG stosuje się powszechnie przyjętą nazwę Unia Europejska (UE). W książce używam określenia EWG i UE zamiennie. 1 Od 1 stycznia 1990 r. do 14 października 1991 r. polityka kursowa posługiwała się sztywnym kursem złotego wobec walut obcych. 17 maja 1991 r. wprowadzono sztywny kurs złotego wobec koszyka pięciu walut, w skład którego wchodzą: dolar USA z udziałem 45% w koszyku, marka niemiecka – 35%, funt sterling – 10% oraz frank francuski i frank szwajcarski po 5%. stępowały po II wojnie światowej w formie kursu parytetowego (do 1971 r. marża odchyleń wynosiła 1%) lub kursu centralnego {od grudnia 1971 r., gdzie marża odchyleń wynosiła 2,25%). Nie podlegały one zmianie w krótkim okresie, a w większości przypadków i w średnim. Ich utrzymanie było możliwe przy istniejących wówczas niskich tempach inflacji i niewielkich ich rozpiętościach między poszczególnymi krajami. Kursy stałe były powszechnie stosowane przez kraje uprzemysłowione w latach 1949-1971. W długim okresie mogły być zmieniane, gdy w danym kraju wymagał tego stan bilansu płatniczego (np. chroniczny deficyt lub nadwyżka) lub gdy występowała trwała nierównowaga bilansu płatniczego na wielką skalę. W krajach rozwijających się pewną odmianą kursu stałego były kursy utrzymywane dzięki ścisłej kontroli walutowej. Były to z reguły kursy zawyżone, co wynikało z wyższej niż za granicą stopy inflacji. Kontrola walutowa miała na celu scentralizowanie dochodów i wydatków dewizowych przez władze i wymuszenie, aby transakcje walutowe przeprowadzane były według oficjalnego kursu. Przy tym typie kursu nie była możliwa wymienialność walut tych krajów.

Producenci w krajach uprzemysłowionych preferują swoje waluty narodowe jako waluty kontraktu i waluty płatności. To zjawisko ma charakter powszechny. Preferowanie przez eksportera własnej waluty narodowej jako waluty transakcyjnej zależy nie tylko od jego chęci, ale również od zdolności przekonania o tym impotrera i od relatywnej „siły” danej waluty.

We wszystkich segmentach rynków finansowych oraz na giełdach pieniężnych zaszły głębokie zmiany strukturalne. Na wielu giełdach papierów wartościowych o znaczeniu międzynarodowym (Londyn, Tokio, Toronto) coraz powszechniej stosowano technikę komputerową w celu uproszczenia i przyspieszenia zarówno handlu, jak i przekazywania danych o obrocie giełdowym. W ostatnich latach giełdy papierów wartościowych przeżywały okres bujnego rozkwitu dzięki rozszerzającej się liberalizacji rynków kapitałowych, tendencji do tzw. sekurytyzacji transakcji finansowych (chodzi tu o rosnące znaczenie emisji papierów wartościowych wypierających tradycyjne kredyty bankowe) oraz szybkiej komputeryzacji handlu giełdowego.

Załóżmy teraz, że oczekiwania kursowe X nie sprawdziły się i że po 25 kwietnia kurs funta angielskiego nie wzrasta, a spada. W miarę powstawania strat kursowych X otrzymuje wezwanie do wnoszenia dodatkowych depozytów dla pokrycia tych strat. Jeżeli np. w ciągu tygodnia kurs futures funta dla kontraktów czerwcowych obniżył się do 1,1580 USD/GBP, to daje to różnicę 130 punktów bazowych w stosunku do kursu kupna {1,2230 USD/GBP), a zatem stratę 1625 dolarów na każdym kontrakcie {12,50 USD x 130) i 32 500 dolarów łącznie (1625 USD x 20). W tej sytuacji X może podjąć decyzję o szybkiej likwidacji długiej pozycji dewizowej w funtach angielskich dla uniknięcia dalszych strat. Sprzeda on więc 2 maja 20 czerwcowych kontraktów w funtach po kursie 1,1580 USD/GBP i wycofa wstępny depozyt zabezpieczający w wysokości 20 000 dolarów. Oczywiście nie będzie on mógł wycofać dodatkowych depozytów, które wyniosły 32500 dolarów i które stanowią stratę X z tytułu niezgodnej z jego przewidywaniami zmiany kursu funta angielskiego.

Wśród końcowych nabywców euroobligacji dużą rolę odgrywały instytucje finansowe krajów OPEC. Scharakteryzowani powyżej główni kontrahenci (uczestnicy) rynku euroobligacji po stronie popytu i podaży mają swoje siedziby w różnych krajach. Jeśliby spojrzeć na uczestników rynku euroobligacji z punktu widzenia ich „narodowego” pochodzenia, to okaże się, że prym na rynku euroobligacji po stronie popytu i podaży wiodą osoby fizyczne i prawne wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych, głównie USA, krajów UE, Japonii oraz krajów EFTA. Rzeczą charakterystyczną jest fakt, że dużymi pożyczkobiorcami na rynku euroobligacji były kraje rozwijające się (nowo uprzemysłowione), nie należące do OPEC. Natomiast ważnymi pożyczkodawcami były do niedawna kraje OPEC, które dysponowały poważnymi nadwyżkami petrodolarów, prowadziły zróżnicowaną politykę ich lokat, w ramach której część petrodolarów kierowana była również na rynek eurowalut i rynek euroobligacji.

Z przeprowadzonej dotychczas analizy mechanizmu funkcjonowania systemu wielodewizowego wynika, że istnieje wiele walut wymienialnych używanych w charakterze walut rezerwowych, lokacyjnych i transakcyjnych. O ich wyborze decydują różne względy. Ulegają zmianom kursy tych walut i ich pozycja rynkowa. Wszystko to powoduje, że system wielodewizowy jest systemem mało stabilnym. Można to uznać za jego główną wadę.

Waluta obca nabyta w ramach swapu tylko przejściowo powiększa rezerwy walutowe, ponieważ po pewnym czasie trzeba ją odsprzedawać, ale w określonych warunkach może przyczynić się do zahamowania spekulacji. Kraje kapitalistyczne stosują szeroko transakcje swapowe w celu przejściowej poprawy stanu ich rezerw walutowych w okresach wzmożonych nacisków spekulacyjnych na ich walutę.

Waluty krajów strefy franka są bez ograniczeń wzajemnie wymienialne po sztywnym kursie urzędowym. Skarb francuski przyznał nieograniczone gwarancje pieniądzom emitowanym przez instytucje emisyjne strefy.