Category Finanse międzynarodowe

Wśród instytucjonalnych inwestorów należy wymienić przede wszystkim wielkie towarzystwa ubezpieczeniowe (głównie towarzystwa ubezpieczeń na życie, gdzie prym wiodą towarzystwa amerykańskie, jeśli idzie o ich siłę lokacyjną), publiczne i prywatne fundusze emerytalne, instytucje ubezpieczeniowe morskie i lotnicze (które przeszły w ostatnich latach do lokowania swych funduszy w papierach wartościowych denominowanych w dolarach, mimo że duża część ich działalności koncentruje się w Londynie), kluby zabezpieczenia i ochrony, które w latach siedemdziesiątych zostały utworzone jako instytucje współpracujące z poolami ubezpieczeniowymi utworzonymi przez międzynarodowe spółki właścicieli statków i spółek naftowych oraz spółki lokacyjne.

Problemy integracji finansowej w EWG nie były tak „nagłośnione” jak sprawy integracji walutowej. Poświęcono im w literaturze ekonomicznej znacznie mniej uwagi. Sprawy integracji finansowej w sferze podatków, budżetów, rynków kapitałowych i systemu bankowego wywołały znacznie mniej kontrowersji niż problemy związane z poszczególnymi dziedzinami integracji walutowej. Były one rozpatrywane na sczeblu EWG w ramach istniejącej w tej organizacji procedury prawnej i w ramach odpowiednich instytucji Wspólnoty.

Jak powszechnie wiadomo, Europejska Wspólnota Gospodarcza została utworzona na mocy traktatu rzymskiego z 25 marca 1957 r. W dziedzinie polityki walutowej traktat rzymski zawiera cztery podstawowe przepisy. Są one ramowe i dość ogólnikowe. Taka konstrukcja wynikała poniekąd z pewnej dozy przezorności, by nie ograniczać w przyszłości swobody działania w realizacji integracji gospodarczej sztywnymi sformułowaniami, które z biegiem lat mogłyby nie wytrzymać próby życia. Przepisy te dotyczyły realizacji celów narodowych, a nie celów Wspólnoty.

Najbardziej istotnymi skutkami zmian kursów walut jest ich wpływ na bilans handlowy i płatniczy, inflację oraz obroty kapitałowe. Na wstępie należy podkreślić, że w wyniku dewaluacji waluty eksport z kraju, który jej dokonał, staje się tańszy, a import droższy. Obniżka cen dewizowych w eksporcie jest jednak z reguły niższa od stopnia dewaluacji. Wynika to między innymi z tego, że popyt na niektóre towary jest mało elastyczny w stosunku do zmian cen. Dotyczy to głównie surowców i artykułów żywnościowych. Eksporterzy różnicują obniżki cen w zależności od struktury rynków i przewidywanej elastyczności cenowej. Często obawiają się reakcji konkurentów i nie obniżają cen dewizowych w stopniu, jaki by wynikał z przeprowadzonej dewaluacji. Po dewaluacji eksporterzy i importerzy dokonują zmian w wyborze rynków i kontrahentów.

Poszczególne kraje mogą koordynować swoją politykę walutową i finansową z analogiczną polityką innych krajów. Istotę tej koordynacji można sprowadzić do pięciu zasadniczych problemów:

Udział dolara USA jako waluty transakcyjnej w światowym eksporcie wynosił w 1976 r. około 52%. Udział marki RFN pod tym względem wynosił około 14%. Trzecie miejsce zajmowały frank francuski i funt angielski (po 6-7%). Te dwie ostatnie waluty stosowane były jednak w małym zakresie jako waluty transakcyjne w handlu między krajami trzecimi, tj. poza Francją i Wielką Brytanią. Z innych walut wymienialnych tylko gulden holenderski przekroczył w latach siedemdziesiątych trzyprocentowy udział jako waluta transakcyjna w handlu światowym.

Przeszkody, jakie wystąpiły w trakcie realizacji pierwszego, w szczególności zaś drugiego etapu planu Wernera postawiły na porządku dnia problem szukania innego, bardziej realistycznego podejścia do sprawy wprowadzania unii gospodarczej i walutowej, uwzględniającego w szerszym stopniu zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania integracji walutowej w EWG.

W kursie waluty jako cenie pieniądza zagranicznego znajdują odzwierciedlenie stosunki ekonomiczne (wartościowe) między różnymi gospodarstwami narodowymi nawiązywane w toku wymiany handlowej, współpracy przemysłowej, ruchu podróżnych i w wielu innych ważnych dziedzinach. W kursie tym dochodzi do swego rodzaju konfrontacji na płaszczyźnie walutowej zarówno systemów i układów cen odrębnych suwerennych gospodarstw narodowych, jak i ich sprawności ekonomicznej.

Może też być stosowany (i jest stosowany) arbitraż cztero- czy pięciopunktowy. W tego rodzaju arbitrażu cała operacja arbitrażowa przechodzi przez cztery czy pięć rynków walutowych. Mogą być również operacje arbitrażowe wielowalutowe. Wszystkie one powodują zmniejszenie różnic kursowych między rynkami walutowymi. Można je traktować jako krótszy lub dłuższy cykl transakcji dwuwalutowych pociągających za sobą zmianę kursów walut1.