Category Finanse

We współczesnym świecie każde państwo ma odrębny pieniądz, odrębny system pieniężny, samo tworzy zasady obiegu pieniądza, reguluje ten obieg, utrzymuje stosunki gospodarcze z zagranicą oraz prowadzi narodową politykę pieniężno-kredytową i walutową. W stosunkach gospodarczych z zagranicą z tytułu wymiany handlowej i obrotów kapitałowych zachodzi potrzeba wymiany własnego pieniądza na inne waluty. „Wymiana handlowa może być w pełni efektywna, a jej struktura geograficznie optymalna, jeżeli związane z nią płatności dokonywane są w sposób wielostronny w walutach wymienialnych”1.

Fundusz nabrał dużego doświadczenia w zakresie koordynacji polityki walutowej w skali międzynarodowej, uwzględniającej interesy wszystkich grup krajów członkowskich. Cenne są jego raporty i ekspertyzy oraz publikacje dotyczące międzynarodowej sytuacji gospodarczej i płatniczej. Fundusz ma dobre rozeznanie w stanie gospodarek i finansów krajów członkowskich. Dlatego też sprawowany przez niego nadzór nad polityką walutową krajów członkowskich jest pomocny w kształtowaniu reguł polityki gospodarczej i jej wpływu na wewnętrzne i zewnętrzne stosunki ekonomiczne tych krajów oraz na gospodarkę światową i międzynarodowy system walutowy.

Fundusz stabilizacji walutowej wspierałby sprawę liberalizacji obrotów kapitałowych oraz ściślejszą koordynację polityki walutowej. Operacje funduszu miały mieć charakter krótkoterminowy. Prowadziłby je Europejski Fundusz Współpracy Walutowej, który dotąd nie spełniał żadnych funkcji operacyjnych.

Banki komercyjne są trzecim co do wielkości kontrahentem rynku euroobligacji po stronie podaży. Nabywają one euroobligacje do własnych portfeli albo w formie powiernictwa dla osób trzecich, pobierając za tego rodzaju czynności odpowiednie prowizje. Dysponując dużymi wkładami bieżącymi i terminowymi, mają one możność różnicowania swych lokat celem zabezpieczenia się przed ryzykiem niewypłacalności pożyczkobiorcy. Nabywając euroobligacje, banki handlowe, w szczególności eurobanki, wyspecjalizowały się w plasowaniu euroobligacji na eurorynku kapitałowym (i pieniężnym), tworząc specjalne syndykaty bankowe o zasięgu międzynarodowym. Bez działalności pośredniczącej banków komercyjnych rynek euroobligacji nie mógłby się tak szybko rozwijać.

Międzynarodowy rynek walutowy stanowi przejaw swego rodzaju integracji funkcjonalnej narodowych rynków walutowych (bieżących i terminowych). Występuje na nim zjawisko internacjonalizacji operacji walutowych. Zwiększa to mobilność kapitałów w skali regionalnej i międzynarodowej. Na międzynarodowym rynku walutowym prym wiodą najbardziej aktywne narodowe ośrodki walutowe, które można określić mianem „biegunów walutowych”. Działają one niejako przyciągająco na inne kraje, których podmioty gospodarcze dokonują operacji walutowych właśnie na tych najbardziej znanych w świecie narodowych rynkach walutowych. Decydują o tym takie czynniki, jak sprawność działania tych rynków, niskie koszty przeprowadzanych transakcji, rozwinięta infrastruktura bankowa, dobra sieć telekomunikacji i łączności oraz wieloletnie doświadczenia i tradycje (np. Londynu) w finansowaniu międzynarodowego obrotu gospodarczego. Rangę narodowych ośrodków walutowych wzmacnia zasięg stosowania waluty tego kraju w charakterze waluty rezerwowej i transakcyjnej (a w przypadku USA – zasięg stosowania dolara w charakterze głównej waluty interwencyjnej i lokacyjnej).

Wpływ czynników politycznych na poziom kursu waluty (nasilenia się jej presji zniżkowej lub zwyżkowej) uwidacznia się w czasie napięć politycznych, zaostrzenia sytuacji międzynarodowej lub w czasie występowania konfliktów regionalnych (np. konflikt sueski w 1957 r., wojna wietnamska, konflikt w Zatoce Perskiej w 1991 r.).

Co się tyczy reform instytucjonalnych, to unia gospodarcza i walutowa wymaga utworzenia lub przekształcenia szeregu organów Wspólnoty, na rzecz których muszą być przeniesione uprawnienia leżące do tej pory w kompetencji instancji narodowych. Przeniesienie na Wspólnotę tych uprawnień wiąże się z dużym wydźwiękiem politycznym. Unia gospodarcza i walutowa stanie się zaczynem dla tworzenia unii politycznej, bez której na dłuższą metę nie może istnieć.

Główną zaletą systemu wielodewizowego jest to, że wzrost płynności międzynarodowej pochodzi z wielu źródeł. Mam tu na myśli płynność oficjalną i płynność prywatnego sektora bankowego. Nie wymaga to tak ścisłego związku między wzrostem płynności międzynarodowej a deficytem bilansu płatniczego USA, jak to miało miejsce w systemie walutowym dewizowo-złotym, który funkcjonował do 1971 r. Dalszą zaletą systemu wielodewizowego jest to, że umożliwia on rozwój wielu narodowych rynków walutowych i kredytowych, których ranga i znaczenie sprawia, że waluty narodowe krajów, w których te rynki funkcjonują, zaczęły pełnić funkcje pieniądza w sferze obiegu międzynarodowego.

Wymiana waluty krajowej na zagraniczną – lub na odwrót -odbywa się po określonym kursie. Stanowi on zasadniczy element transkacji zagranicznych. Waluty obce są kupowane i sprzedawane najczęściej z natychmiastowym wykonaniem, co oznacza, że kontrahenci dostarczają sobie walutę krajową lub zagraniczną w ciągu dwóch dni roboczych (co w praktyce powoduje, że np. transkacja zawarta we czwartek może być wykonana dopiero w poniedziałek). Tego rodzaju transakcje określane są mianem transakcji kasowych (ang. spot transaction). Kursy walut ogłaszane w poszczególnych krajach w tabelach kursowych odnoszą się właśnie do takich transakcji i dlatego nazywają się kursami kasowymi (ang. spot rates).

Druga wada tego rynku polega na tym, że kryje on w sobie znaczne strukturalne niebezpieczeństwa. Tkwią one w niedostatecznej przejrzystości rynku. Banki, prowadzące najczęściej swą działalność na podstawie depozytów eurowalutowych, mogą je ponownie wypożyczyć na krótki lub średni termin innym bankom lub instytucjom pozabankowym. Nie mają one jednak dostatecznego rozeznania co do tego, kto jest ostatecznym odbiorcą, jakie jest jego zadłużenie i na jakie cele zostanie wykorzystany dany kredyt eurowalutowy. Ocenę sytuacji utrudnia tu jeszcze fakt, że ostatni użytkownicy kredytów eurowalutowych konwertują często eurowaluty na walutę lokalną i dopiero w przypadku nadejścia terminu płatności znów nabywają waluty na krajowych rynkach dewizowych. Spowodowane długo- lub średnioterminowymi kredytami unieruchomienie eurofunduszy może w przypadku napięć na eurorynku i wycofywania eurodepozytów wywrzeć fatalny efekt i doprowadzić do kryzysu płynności na tym rynku. Masywne skurczenie eurorynku pieniężnego mogłoby wywołać reakcję łańcuchową i sprawić, że liczni dłużnicy i eurobanki popadną w tarapaty, a także wciągnąć handel światowy i międzynarodowy system walutowy w kłopotliwe położenie, a nawet w stan kryzysu.