Category Finanse międzynarodowe

Największy wzrost obrotów (110-150%) w 1994 r. zaznaczył się na giełdach fińskiej i hiszpańskiej. Zdecydowanie większy handel opcjami niż futures ma miejsce w Austrii, Holandii i Niemczech. Odwrotna tendencja występuje w Austrii, Danii, Francji, Hiszpanii, Japonii, USA oraz w Wielkiej Brytanii, gdzie znacznie przeważa handel futures. Ogólnie można powiedzieć, że w 1994 r. prawie na wszystkich rynkach w większym stopniu wzrosła liczba zawartych kontraktów futures niż opcyjnych. W tym miejscu warto zaznaczyć, że 10 lat wcześniej transakcje futures i opcyjne zawierano tylko na kilkunastu giełdach, z których prawie wszystkie znajdowały się w USA. W 1992 r. było na świecie ponad 100 giełd futures i opcji, z których blisko dwadzieścia znajdowało się poza USA.

Po wprowadzeniu podatku wyrównawczego w USA zachodnioeuropejscy i japońscy pożyczkobiorcy skierowali swój popyt na zachodnioeuropejskie rynki kapitałowe, w szczególności na rynek londyński, który z racji swej tradycyjnej funkcji międzynarodowego centrum finansowego miał wyraźną przewagę nad pozostałymi rynkami kapitałowymi, oczywiście poza rynkiem nowojorskim. Rynek londyński zaczynał stawać się w tym okresie ważnym ośrodkiem operacji eurowalutowych. Fakt ten wpłynął w decydującym stopniu na wykształcenie się w Londynie głównego ośrodka rynku euroob- ligacji. Koszty plasowania zagranicznych pożyczek na rynku londyńskim były niższe niż w innych zachodnioeuropejskich ośrodkach finansowych. Wynikało to ze sprawności londyńskiego City i dużego doświadczenia banków londyńskich w dokonywaniu operacji finansowych. Instytucje finansowe operujące na rynku londyńskim znalazły formy i metody przetwarzania depozytów eurowalutowych w długoterminowe pożyczki euroobligacyjne, wciągając do tego rodzaju operacje banki innych krajów zachodnioeuropejskich i pozaeuropejskich.

W myśl pierwszego planu Barre’a, polityka walutowa Wspólnoty powinna być umiejscowiona w ramach naszkicowanej powyżej średnioterminowej polityki gospodarczej. Powinien być wprowadzony w życie mechanizm współpracy walutowej w ramach EWG, uwzględniający specyfikę tego ugrupowania integracyjnego i mieszczący się zarazem w ramach międzynarodowej współpracy walutowej, prowadzonej przez MFW, Klub Dziesięciu, Bank Rozrachunków Międzynarodowych i banki centralne krajów kapitalistycznych. Główny nacisk w mechanizmie tej współpracy byłby położony nie tyle na korygowanie skutków zaistniałych kryzysów, ile na zapobieganie powstawaniu zakłóceń równowagi gospodarczej. Rola Wspólnoty w tym mechanizmie sprowadzać się miała do wczesnego rozpoznawania zarówno sytuacji kryzysowej w danym kraju, jak i do udzielania odpowiedniej pomocy krajowi, który w danej chwili jej potrzebował. Mechanizm współpracy walutowej postulowany w tym planie miał zapewnić krótkoterminową pomoc walutową i umożliwić – w razie potrzeby – uzyskanie przez dany kraj pomocy średnioterminowej. W tym celu kraje członkowskie EWG miały zawrzeć odpowiednie porozumienie. Według powyższego planu mechanizm współpracy walutowej w ramach EWG nie powinien zastępować mechanizmu międzynarodowej współpracy walutowej, lecz przeciwnie – powinien być do niego bez przeszkód włączony. Nie powinien on w żaden sposób naruszać zobowiązań krajów członkowskich EWG wobec międzynarodowych instytucji finansowych.

W latach dwudziestych odżyła idea wprowadzenia systemu waluty złotej. Duże znaczenie miała tu zwłaszcza konferencja ogólnoświatowa w Genui w 1922 r. W czasie jej obrad stwierdzono m.in., że warunkiem odbudowy gospodarczej Europy jest stabilizacja walutowa, a złoto musi się stać podstawą systemu walutowego. Wprowadzone od początku lat dwudziestych reformy walutowe sięgały w dużym stopniu do doświadczeń przeszłości. Uwzględniały one postanowienia konferencji genueńskiej.

Niektóre elementy pierwszego planu Barre’a zostały wprowadzone w życie. Na spotkaniu ministrów finansów krajów EWG w Brukseli w końcu stycznia 1970 r. podjęto decyzję o utworzeniu na szczeblu EWG poolu (plafonu) kredytowego w wysokości 2 mld dolarów. Połowę tego poolu stanowiły kwoty krajów członkowskich (Francja i RFN po 300 min doi., Włochy 200 min doi. oraz Holandia i Belgia z Luksemburgiem po 100 min doi.). Druga połowa miała być mobilizowana w zależności od potrzeby na rzecz kraju, który popadł w poważne trudności płatnicze. W ramach pierwszej połowy kraje członkowskie EWG mogły do wysokości swych kwot korzystać z kredytów automatycznie. Niezależnie od tego, kraj zagrożony falą spekulacji mógł uzyskać – po uprzedniej zgodzie gubernatorów wszystkich banków centralnych EWG – cały 1 mld doi. Wiele jednak punktów pierwszego planu Barre’a nie zostało zrealizowanych. Nie osiągnięto m.in. porozumienia co do kwestii, jak dalece kraj członkowski ubiegający się o średnioterminową pomoc finansową niezbędną do przezwyciężenia trudności w bilansie płatniczym ma akceptować ponadnarodową kontrolę swej polityki gospodarczej.

Kursy walut można sklasyfikować według różnych kryteriów. E. Drabowski, znany w Polsce specjalista od kursów walut, klasyfikuje je: 1) z punktu widzenia czasu funkcjonowania, 2) na podstawie kryterium czasu trwania, 3) z punktu widzenia ich liczebności oraz 4) z punktu widzenia stopnia ingerencji państwa w kształtowanie się kursu waluty krajowej1. Poniżej zostanie przedstawiona charakterystyka rodzajów kursów według powyższych czterech grup klasyfikacyjnych.

Terminowe rynki finansowe składają się z kilku segmentów. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć: 1) rynek futures depozytów bankowych i papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu oraz 2) rynek futures indeksów kursów akcji. Zostaną one poniżej szerzej omówione.

Do instrumentów kredytu krótkoterminowego zalicza się weksle handlowe, weksle skarbowe, akcepty bankowe, zbywalne certyfikaty depozytowe, tzw. transakcje odkupu weksli oraz lokaty i pożyczki międzybankowe1. Instrumentami kredytu długoterminowego są obligacje. Emitują je rządy, przedsiębiorstwa i banki oraz zagraniczne rządy i firmy. Kredyty zaciągnięte w formie emisji obligacji można przeznaczać na dowolne cele. Z reguły przeznacza się je na realizacją określonych przedsięwzięć gospodarczych.

Komitet Gubernatorów Banków Centralnych, utworzony w 1964 r. wzmocnił instytucjonalne ramy współpracy walutowej w EWG. Jego głównym zadaniem jest prowadzenie konsultacji na temat podstawowych zasad polityki banków centralnych, w szczególności w dziedzinie kredytu, rynku pieniężnego i walutowego, oraz regularna wymiana informacji o najważniejszych środkach podejmowanych przez banki centralne, a także analiza tych środków przed podjęciem odpowiednich decyzji. Nie ulega wątpliwości fakt, że w dziedzinie zabezpieczenia sprawnego funkcjonowania Europejskiego Systemu Walutowego kluczowa rola przypada właśnie temu Komitetowi.

System waluty złotej funkcjonował według następujących reguł przestrzeganych przez banki centralne: