Monthly Archives Czerwiec 2015

Powyższym zaletom należy przeciwstawić trzy główne wady tego rynku. Pierwszą z nich jest to, że z rynku tego wywodzą się siły doprowadzające niekiedy do konfliktów z narodowymi interesami gospodarczymi oraz narodową polityką gospodarczą i pieniężno-kredytową, Istnienie tak pojemnego rynku eurowalut, który jak magnes przyciąga czasowo wolne środki pieniężne i znów je odpycha, zawęziło znacznie granice skuteczności narodowej polityki kredytowej wielu krajów Zachodu, takich jak USA, RFN czy Wielka Brytania. Napięcia pomiędzy narodową polityką gospodarczą i rynkiem eurowalut znajdują wyraz w zmieniających się różnicach oprocentowania. Z uwagi na fakt, że polityka gospodarcza poszczególnych państw nakierowana jest – obok równowagi bilansu płatniczego – również na utrzymanie wysokiego stanu zatrudnienia, zapewnienie wzrostu i utrzymanie stabilności cen na rynku wewnętrznym i że na poziom oprocentowania poszczególnych krajów oddziałuje ich polityka kredytowa, dochodzi coraz częściej do występowania różnic oprocentowania oraz do przepływów i odpływów międzynarodowych kapitałów pieniężnych. To, że takie przepływy ograniczają nadmierną autonomiczną politykę kredytową, nie jest jeszcze wadą, bo wpływają one na pewne dopasowanie i integrację eurorynku pieniężnego. Może dojść jednak do takiej sytuacji, że w poszczególnych krajach – na skutek przeciwnych przepływów pieniądza z rynku eurowalut lub na ten rynek – może być utrudnione prowadzenie polityki dostosowawczej. Występuje to przykładowo wtedy, gdy kraje, które ze względu na przebieg koniunktury i stan bilansu płatniczego są zmuszone do prowadzenia polityki restrykcyjnej, nie mogą jej realizować z powodu niepożądanego napływu pieniądza z eurorynku pieniężnego. Odwrotnie – tam gdzie pożądane byłoby prowadzenie polityki ekspansywnej, odpływ środków na eurorynek przeciwdziała realizacji tego celu. W ten sposób eurorynek pieniężny utrudnia przebieg procesów dostosowawczych w gospodarkach krajów kapitalistycznych.

Ryzyko zmian kursów walut wywołuje więc potrzebę wcześniejszego nabywania i sprzedawania walut na rynku walutowym w zależności od zajmowania przez podmioty gospodarcze pozycji ,.krótkiej” czy „długiej” i terminów przeprowadzania odpowiednich operacji finansowych. Obok bieżącego popytu i podaży walut występuje tu również ich przyszły popyt i podaż. Stwarza to możliwości ochrony przed ryzykiem kursowym między bieżącym a przyszłym okresem. Dlatego rynek walutowy funkcjonuje w postaci kilku rynków cząstkowych (segmentów), z których najważniejszy jest bieżący rynek walutowy (spot market) i terminowe rynki walutowe (futures, forward market).

Powstaje więc potrzeba świadomej pielęgnacji tego rynku, m.in. w drodze dokonywania depozytów i przejściowego wycofywania środków. Bank Rozrachunków Międzynarodowych, o którym się często mówi, że przejął pieczę nad tym rynkiem, sam nie czuje się na tyle silny, aby spełniać w sposób dostateczny tę funkcję opierając się tylko na własnych możliwościach. Z pomocą pospieszyły mu Szwajcarski Bank Narodowy, Federal Reserve Bank of New York oraz banki krajów Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych. W interesie całej międzynarodowej społeczności finansowej leży niedopuszczenie do wybuchu kryzysu na rynku eurowalut.

Teoria G. Casseia opiera się na twierdzeniu, że kurs walut między dwoma krajami jest zdeterminowany przez stosunek realnej siły nabywczej, jaką reprezentują waluty tych krajów. Z kolei siła nabywcza waluty w porównaniu z inną walutą wynika z różnic w poziomie cen krajowych. Siła nabywcza pieniądza, uwarunkowana poziomem cen, oznacza Mość towarów i usług, jakie można zakupić za daną jednostkę pieniądza”1.

W kwietniu 1973 r. Komisja przedłożyła Radzie Ministrów propozycje dotyczące programu działania na drugim etapie tworzenia unii gospodarczej i walutowej. Dotyczyły one dwóch głównych sfer działania: globalnego sterowania rozwojem gospodarczym we Wspólnocie oraz polityki strukturalnej. W ramach pierwszej sfery przewidziane były do realizacji szczegółowe zadania w zakresie koordynacji polityki gospodarczej, budżetowej i walutowej. W ramach drugiej sfery zawarte były propozycje działania w zakresie polityki społecznej, regionalnej, harmonizacji podatków, rynku kapitałowego, polityki przemysłowej, doprowadzenia do końca procesu tworzenia wspólnego rynku oraz budżetu wspólnoty.

W systemie waluty złotej transfer złota uruchamiał mechanizm wyrównywania bilansu płatniczego. Był to mechanizm rynkowy. W krajach o deficycie bilansu płatniczego następował spadek rezerw złota w wyniku finansowania tego deficytu. Spadek rezerw złota powodował wzrost stopy dyskontowej i redukcję dopływu pieniądza krajowego na rynek, ponieważ rozmiary kredytu były uwarunkowane stanem rezerw złota. Następował przypływ kapitałów obcych pod wpływem wzrostu stopy dyskontowej. Ulegał poprawie bilans płatniczy. Drugim czynnikiem tej poprawy był spadek dochodów, popytu i cen. Z kolei spadek cen krajowych zwiększał rentowność transakcji eksportowych. Następował wzrost eksportu i spadek importu. Z powyższego wynika, że głównymi elementami mechanizmu wyrównywania bilansu płatniczego były zmiany rezerw złota, obiegu pieniężnego, poziomu cen i kosztów krajowych oraz przepływy kapitałów.

Na rynku tym banki udzielają kredytu pod zastaw towarów {najczęściej dokumentów uprawniających do posiadania tego towaru, np. warrantów) lub papierów wartościowych. W tym sensie można mówić o rynku lombardowym na towary, metale szlachetne i papiery wartościowe. Instytucja lombardu, rozwinięta dobrze w wieku XIX, zaczęła przeżywać po drugiej wojnie światowej swój zmierzch.

Obecnie zamiast EWG stosuje się powszechnie przyjętą nazwę Unia Europejska (UE). W książce używam określenia EWG i UE zamiennie. 1 Od 1 stycznia 1990 r. do 14 października 1991 r. polityka kursowa posługiwała się sztywnym kursem złotego wobec walut obcych. 17 maja 1991 r. wprowadzono sztywny kurs złotego wobec koszyka pięciu walut, w skład którego wchodzą: dolar USA z udziałem 45% w koszyku, marka niemiecka – 35%, funt sterling – 10% oraz frank francuski i frank szwajcarski po 5%. stępowały po II wojnie światowej w formie kursu parytetowego (do 1971 r. marża odchyleń wynosiła 1%) lub kursu centralnego {od grudnia 1971 r., gdzie marża odchyleń wynosiła 2,25%). Nie podlegały one zmianie w krótkim okresie, a w większości przypadków i w średnim. Ich utrzymanie było możliwe przy istniejących wówczas niskich tempach inflacji i niewielkich ich rozpiętościach między poszczególnymi krajami. Kursy stałe były powszechnie stosowane przez kraje uprzemysłowione w latach 1949-1971. W długim okresie mogły być zmieniane, gdy w danym kraju wymagał tego stan bilansu płatniczego (np. chroniczny deficyt lub nadwyżka) lub gdy występowała trwała nierównowaga bilansu płatniczego na wielką skalę. W krajach rozwijających się pewną odmianą kursu stałego były kursy utrzymywane dzięki ścisłej kontroli walutowej. Były to z reguły kursy zawyżone, co wynikało z wyższej niż za granicą stopy inflacji. Kontrola walutowa miała na celu scentralizowanie dochodów i wydatków dewizowych przez władze i wymuszenie, aby transakcje walutowe przeprowadzane były według oficjalnego kursu. Przy tym typie kursu nie była możliwa wymienialność walut tych krajów.

Producenci w krajach uprzemysłowionych preferują swoje waluty narodowe jako waluty kontraktu i waluty płatności. To zjawisko ma charakter powszechny. Preferowanie przez eksportera własnej waluty narodowej jako waluty transakcyjnej zależy nie tylko od jego chęci, ale również od zdolności przekonania o tym impotrera i od relatywnej „siły” danej waluty.

We wszystkich segmentach rynków finansowych oraz na giełdach pieniężnych zaszły głębokie zmiany strukturalne. Na wielu giełdach papierów wartościowych o znaczeniu międzynarodowym (Londyn, Tokio, Toronto) coraz powszechniej stosowano technikę komputerową w celu uproszczenia i przyspieszenia zarówno handlu, jak i przekazywania danych o obrocie giełdowym. W ostatnich latach giełdy papierów wartościowych przeżywały okres bujnego rozkwitu dzięki rozszerzającej się liberalizacji rynków kapitałowych, tendencji do tzw. sekurytyzacji transakcji finansowych (chodzi tu o rosnące znaczenie emisji papierów wartościowych wypierających tradycyjne kredyty bankowe) oraz szybkiej komputeryzacji handlu giełdowego.