Powyższy, dokonany przez Meade’a, podział na transakcje autonomiczne i wyrównawcze opiera się na trudnym do uchwycenia kryterium motywów ich przeprowadzenia. W praktyce w celu określenia rozmiarów deficytu lub nadwyżki bilansu płatniczego trzeba się posługiwać kryteriami łatwo uchwytnymi w statystyce bilansu płatniczego danego kraju.
S. Rączkowski zmodyfikował koncepcje Meade’a i podzielił transakcje zagraniczne na podstawowe i wyrównawcze. Do transakcji podstawowych zalicza on wszystkie obroty bieżące (towarowe, usługowe oraz transfery nieodpłatne), a ponadto ruch kapitału długoterminowego (z terminem zwrotu co najmniej rocznym i dłuższym). Do transakcji wyrównawczych należą: wszelki ruch kapitału krótkoterminowego, a więc zmiany stanu zagranicznych rachunków bankowych, stanu innych kredytów krótkoterminowych (łącznie z saldem błędów i opuszczeń) oraz ruch złota monetarnego.
„Przy takim podziale transakcji łatwo można określić rozmiary deficytu lub nadwyżki bilansu płatniczego. Ujemne saldo obrotów podstawowych stanowi deficyt bilansu płatnicznego, który został pokryty przez odpowiednie obroty wyrównawcze, a saldo dodatnie oznacza nadwyżkę, dzięki której nastąpiły korzystne zmiany stanu pozycji wyrównawczych. Takie określenie deficytu lub nadwyżki bilansu płatniczego jest obecnie powszechnie przyjęte”2.
Trzeba jednak zaznaczyć, że w poszczególnych krajach zachodzą różnice w zakresie zaliczania transakcji do obrotów podstawowych. Dlatego pozycje bilansu płatniczego zaliczane w jednych krajach do obrotów podstawowych, mogą w innych krajach wchodzić do obrotów wyrównawczych i odwrotnie. W wyniku tego w różnych krajach co innego rozumie się pod pojęciem nadwyżki lub deficytu bilansu płatniczego.
„Wiele krajów określa rozmiary deficytu bilansu płatniczego jako sumę netto następujących zmian w obrotach wyrównawczych:
– a) zmniejszenie zapasu złota i płynnych należności zagranicznych netto centralnej instytucji monetarnej:
– b) zmniejszenie płynnych należności zagranicznych netto banków komercyjnych:
– c) zmniejszenie nie wykorzystanej transzy rezerwowej w Międzynarodowym Funduszu Walutowym.
Leave a reply