System kursu dualnego (podwójnego) stosowany jest sporadycznie. Wprowadza się wtedy dwa oficjalne kursy walutowe: jeden dla obrotów handlowych, a drugi dla obrotów kapitałowych. Potrzeba (lub konieczność) ustalenia odmiennych kursów dla tych dwóch rodzajów obrotów płatniczych wynika najczęściej stąd, że jednolity kurs jest szkodliwy albo dla wymiany handlowej, albo dla przepływu kapitału. Na przykład duży przypływ kapitału obcego do danego kraju może powodować aprecjację waluty krajowej, co wpływa hamująco na eksport i nadmiernie może zwiększać import. W tych warunkach niski kurs dla wymiany handlowej i wyższy dla obrotów kapitałowych pozwala uniknąć obu niekorzystnych zjawisk: nadmiernego napływu kapitału obcego i hamowania eksportu. Korzyści z istnienia kursu dualnego zależą od sprawności kontroli i prawidłowego rozdzielenia płatności z obu tytułów, co w praktyce nie jest rzeczą łatwą. Dualny system kursu walutowego jest traktowany jako szczególny rodzaj kontroli władz walutowych nad międzynarodowymi przepływami kapitałów. Jest on najprostszą formą kursów różnicowanych.

Ważne znaczenie dla zapewnienia wymienialności waluty ma równowaga bilansu płatniczego i ustalenie kursu walutowego zapewniającego tę równowagę. Długookresowa równowaga tego bilansu nie wyklucza występowania przejściowych deficytów, które mogą być finansowane bądź za pomocą własnych rezerw walutowych, bądź też za pomocą kredytów zagranicznych. Występowanie przejściowych zakłóceń równowagi bilansu płatniczego stwarza silniejszą motywację gromadzenia rezerw walutowych niż sytuacja utrzymywania się tej równowagi w dłuższym okresie.

Nie ulega wątpliwości, że najważniejszym elementem koordynacji polityki walutowej krajów EWG było wprowadzenie pod koniec 1958 r. zewnętrznej wymienialności ich walut oraz utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego, który zaczął funkcjonować od 13 marca 1979 r. Wprowadzona w 1958 r. zewnętrzna wymienialność walut w dużym stopniu ułatwiała krajom EWG szybsze niż przewidywano w traktacie rzymskim znoszenie ceł i ograniczeń ilościowych. Banki centralne krajów EWG zabezpieczały później funkcjonowanie tej wymienialności poprzez odpowiednią współpracę z innymi krajami na rynkach walutowych i na rynkach złota. Co się tyczy natomiast Europejskiego Systemu Walutowego, to jego reguły kursowe i zasady współdziałania banków centralnych były tak ustalone, aby zapewnić w miarę możliwości stabilność kursów walut krajów EWG. Każde zmiany dostosowawcze w zakresie kursów walut krajów EWG w ramach ESW były uzgadniane wspólnie. Dotyczyło to również sprawy ustalania koszyka walut dla Europejskiej Jednostki Walutowej oraz zasad działania mechanizmu kredytowego i systemu interwencji na rynkach walutowych. Można powiedzieć, że to właśnie dzięki sprawnej koordynacji polityki walutowej krajów EWG mechanizm Europejskiego Systemu Walutowego okazał się zasadniczym instrumentem utrzymania stabilności kursów walut krajów EWG i umacniania solidarności walutowej tych krajów, które zaczęły tworzyć w EWG strefę stabilizacji walutowej.

Konsultacje prowadzone przez Fundusz, wynikające z postanowień artykułu IV, obejmują wszystkie kraje członkowskie, które są przez Fundusz traktowane jednakowo. Ich przedmiotem jest przede wszystkim przestrzeganie przez kraje członkowskie zasad kursowych oraz zobowiązań wynikających z artykułu IV Umowy o MFW. Końcowym wynikiem takich regularnych konsultacji są konkluzje Dyrekcji Wykonawczej Funduszu. Zawierają one zalecenia Funduszu dotyczące działań kraju członkowskiego w dziedzinach regulowanych przez zobowiązania zawarte w Umowie o MFW. Mają one dla kraju członkowskiego charakter obowiązujący. Niewykonanie tych zaleceń może spowodować sankcje ze strony Funduszu.

Wszystkie konsultacje regularnie odbywają się według określonego trybu i wzoru1. Fundusz jest w stanie odbywać je z każdym krajem członkowskim przeciętnie co 18 miesięcy, mimo że na mocy decyzji Funduszu powinny się one odbywać corocznie. Wielostronne dyskusje na temat funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego prowadzone są przez MFW na posiedzeniach Dyrekcji Wykonawczej oraz Komitetu Tymczasowego (Interim Committee), który spotyka się dwa razy w ciągu roku i podejmuje dyskusje na temat najważniejszych aspektów polityki walutowej krajów członkowskich i funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego. W celu przygotowania takich wielostronnych dyskusji Fundusz może przeprowadzić z krajami członkowskimi konsultacje na temat problemów będących przedmiotem tych dyskusji. Konsultacje te stanowią pewną formę udziału krajów członkowskich w podejmowaniu przez Fundusz decyzji w zakresie nadzoru nad międzynarodowym systemem walutowym.

Parlament Europejski ma stosunkowo skromne uprawnienia w tym zakresie. Spełnia on raczej funkcje doradcze wobec Rady Ministrów i Komisji Wspólnot Europejskich. W wielu jednak kwestiach Rada Ministrów i Komisja Wspólnot Europejskich zasięga opinii Parlamentu.

Na rynkach dewizowych węższe marże wahań kursów walut krajów EWG – w stosunku do marży wahań wobec dolara – nie mogły być wprowadzone, jak to przewidywano, w pierwszej połowie 1971 r. z uwagi na upłynnienie – w związku z kryzysem dolara -kursu marki RFN. W uzupełnieniu „porozumienia Smithsońskiego” z grudnia 1971 r. został jednak utworzony skoordynowany system interwencji, z którego pomocą mógł działać system zawężonego pasma wahań kursów walut krajów EWG. System ten, określany żartobliwie mianem „węża w tunelu”, został wprowadzony w kwietniu 1972 r., a w niecały miesiąc później przyłączyli się do niego przyszli członkowie EWG: Wielka Brytania, Holandia i Dania. Jednak już w czerwcu tego roku, przy pierwszych poważniejszych napięciach na rynku walutowym, kraje te wycofały się ze wspólnotowego mechanizmu stabilizowania kursów walut. W czasie ostrego kryzysu walutowego w marcu 1973 r. kraje EWG nie zajęły jednolitego stanowiska. Niektóre kraje stosowały pojedynczy floating, inne – wspólny floating wobec dolara.

Utrzymywanie kursów różnicowanych wymaga dobrej ewidencji finansowej, sprawnej kontroli nad wpływami z eksportu i wydatkami na import oraz stabilności cen krajowych. Przez stosowanie kursów różnicowanych władze krajowe mogą osiągać korzystne terms of trade (gdy stosują kurs zawyżony do eksportu, na który istnieje nieelastyczny popyt na rynkach zagranicznych), mogą pobudzać eksport (przez kursy zaniżone), mogą ograniczać import, zapewniać wpływy fiskalne oraz oddziaływać na strukturę produkcji i obrotów handlowych z zagranicą. Z punktu widzenia stopnia ingerencji państwa w kształtowanie się kursu (lub kursów) waluty krajowej można wyodrębnić trzy kategorie kursu:

– 1. Nierównomierny rozwój gospodarczy, zróżnicowany przebieg cyklu koniunkturalnego, duża rozpiętość stóp procentowych i stóp inflacji: wywoływało to tendencje do wzrostu wartości jednych walut i spadku wartości innych, co w konsekwencji znajdowało wyraz w dewaluacjach (częściej) lub rewaluacjach (rzadziej) walut, poprzedzany zazwyczaj przepływami kapitałów spekulacyjnych pod wpływem różnic stóp procentowych i spodziewanych zysków w wyniku oficjalnych zmian kursów walut głównych krajów kapitalistycznych.

Do transakcji odpłatnych zalicza się: a) kupno i sprzedaż towarów lub usług w zamian ze element finansowy, np. za gotówkę lub na kredyt, b) zamianę towarów lub usług na inne towary lub usługi oraz c) wymianę jednego elementu finansowego na drugi, np. zakup zagranicznej obligacji za gotówkę z rachunku bieżącego w banku zagranicznym.