Category Finanse międzynarodowe

Ważne znaczenie dla zapewnienia wymienialności waluty ma równowaga bilansu płatniczego i ustalenie kursu walutowego zapewniającego tę równowagę. Długookresowa równowaga tego bilansu nie wyklucza występowania przejściowych deficytów, które mogą być finansowane bądź za pomocą własnych rezerw walutowych, bądź też za pomocą kredytów zagranicznych. Występowanie przejściowych zakłóceń równowagi bilansu płatniczego stwarza silniejszą motywację gromadzenia rezerw walutowych niż sytuacja utrzymywania się tej równowagi w dłuższym okresie.

Wszystkie konsultacje regularnie odbywają się według określonego trybu i wzoru1. Fundusz jest w stanie odbywać je z każdym krajem członkowskim przeciętnie co 18 miesięcy, mimo że na mocy decyzji Funduszu powinny się one odbywać corocznie. Wielostronne dyskusje na temat funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego prowadzone są przez MFW na posiedzeniach Dyrekcji Wykonawczej oraz Komitetu Tymczasowego (Interim Committee), który spotyka się dwa razy w ciągu roku i podejmuje dyskusje na temat najważniejszych aspektów polityki walutowej krajów członkowskich i funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego. W celu przygotowania takich wielostronnych dyskusji Fundusz może przeprowadzić z krajami członkowskimi konsultacje na temat problemów będących przedmiotem tych dyskusji. Konsultacje te stanowią pewną formę udziału krajów członkowskich w podejmowaniu przez Fundusz decyzji w zakresie nadzoru nad międzynarodowym systemem walutowym.

– 1. Nierównomierny rozwój gospodarczy, zróżnicowany przebieg cyklu koniunkturalnego, duża rozpiętość stóp procentowych i stóp inflacji: wywoływało to tendencje do wzrostu wartości jednych walut i spadku wartości innych, co w konsekwencji znajdowało wyraz w dewaluacjach (częściej) lub rewaluacjach (rzadziej) walut, poprzedzany zazwyczaj przepływami kapitałów spekulacyjnych pod wpływem różnic stóp procentowych i spodziewanych zysków w wyniku oficjalnych zmian kursów walut głównych krajów kapitalistycznych.

Przedmiotem konsultacji na forum BIS były też sprawy międzynarodowych rozliczeń i roli spełnianej w nich przez banki centralne. W BIS został utworzony Sekretariat Komitetu Płatności i Systemu Rozliczeń oraz jego różne grupy robocze. Komitet ten dokonuje analizy systemu płatności i rozliczeń z tytułu operacji na rynkach papierów wartościowych. Śledzi on również przebieg naboru danych statystycznych do raportów i analiz statystycznych sporządzanych przez BIS.

Udział waluty kraju eksportera w fakturowaniu i rozliczaniu eksportu jest najwyższy w USA (około 96%) i w RFN (około 82%). Relatywnie wysoki jest on również we Francji, Wielkiej Brytanii, Szwecji i Szwajcarii. W pozostałych krajach Europy Zachodniej wynosił on w końcu lat siedemdziesiątych około 50%. Oznacza to, że eksporterzy z tych krajów preferowali i preferują w istocie swoje waluty narodowe jako waluty transakcyjne w ich eksporcie. Unikają oni w ten sposób ryzyka kursowego.

Z punktu widzenia systemu wieiodewizowego na podkreślenie zasługuje fakt sukcesywnego spadku udziału złota w rezerwach walutowych i wzrostu udziału dewiz jako składnika rezerw walutowych krajów członkowskich MFW. Udział pozycji rezerwowej w MFW oraz SDR był relatywnie niski i wahał się w wąskich przedziałach. Widać to wyraźnie z danych zawartych w tabeli 1.

Stabilność walut krajów członkowskich miała być zapewniona przez stałość kursów walut. Parytety walut do 1971 r. mogły być zmieniane jedynie w przypadku wystąpienia zasadniczego braku równowagi, pod którym to pojęciem rozumie się przede wszystkim utrzymywanie się chronicznych deficytów lub nadwyżek bilansów płatniczych. W krótkich okresach parytety walut miały być niezmienne. Bieg wydarzeń wykazał, że postulat ten trudny był do realizacji.

Trzecie ważne zadanie rynku walutowego polega na zabezpieczeniu pewnej części zagranicznego majątku finansowego przed zmniejszeniami, które mogą powstać w wyniku zmian kursów walut. Ta ochrona ze strony rynku walutowego odnosi się jedynie do części majątku lokowanego w zagranicznych walorach finansowych na krótkie okresy. Chodzi tu przede wszystkim o zabezpieczenie się od ryzyka wahań kursów walut w okresie od nabycia tych walorów do momentu ich sprzedaży.

Dla krajów pożyczkodawców nabywanie euroobligacji przez ich rezydentów (osoby fizyczne i prawne) jest jednym z czynników zwiększania dochodów z tzw. eksportu niewidzialnego (przykład banków szwajcarskich) w postaci prowizji za pośrednictwo bankowe i pobudzania eksportu kapitału. Stanowi ono również jeden z czynników umacniania ich wpływów ekonomicznych w krajach importujących kapitał w formie emisji euroobligacji przez ich rezydentów.

Dalszym bodźcem do powstania eurorynku był wprowadzony przez Wielką Brytanię w 1957 r. – w związku z ówczesnym kryzysem funta angielskiego – zakaz używania sterlingowych kredytów akceptacyjnych do finansowania handlu niebrytyjskiego. Skłoniło to banki londyńskie do przyciągnięcia funduszy dolarowych nierezyden- tów i ich dalszego wypożyczania. To, że na rynku eurodolarowym mogła się pojawić tak silna podaż funduszy dolarowych, należy przypisać przede wszystkim amerykańskim ustawowym limitom stopy procentowej od depozytów terminowych i zniesieniu oprocentowania wkładów a vista (bieżących) – tak zwanej regulacji Q – co sprawiło, że konkurencja dla banków za granicą okazała się łatwa. W ten sposób powstał poza granicami USA duży rynek wierzytelności dolarowych (należności i zobowiązań) banków. Rynek ten był potem zasilany przez duże deficyty amerykańskiego bilansu płatniczego. Deficyty te oznaczały z jednej strony zobowiązania USA wobec zagranicy, z drugiej zaś należności zagranicy wobec USA. Istniejące dotąd oficjalne i prywatne fundusze dolarowe, które przedtem były lokowane na nowojorskim rynku pieniężnym, przemieściły się odtąd – z powodu korzystnego oprocentowania – na rynek eurodolarowy, którego centrum był Londyn. Od roku 1974 rynek eurowalut zasilał po stronie podaży potężny strumień petrodolarów.