Postanowienia traktatu rzymskiego w sprawach walutowych cz. II

Czwarty przepis walutowy zawarty w artykule 107 stwierdza, że kraje członkowskie „traktują swą politykę w dziedzinie kursu waluty jako zagadnienie interesujące wszystkich członków Wspólnoty”. Jeśli zostanie zmieniony kurs waluty, a krok ten nie był niezbędny do przywrócenia równowagi bilansu płatniczego, i jeśli zmiana kursu w znacznym stopniu wypaczała warunki konkurencji, wówczas inni członkowie Wspólnoty mogą podjąć środki w celu zapobieżenia skutkom tego posunięcia. To, że traktat rzymski nie wyklucza zmian kursów walut krajów członkowskich, lecz traktuje je „jako zagadnienie interesujące wszystkich członków Wspólnoty”, świadczy o tym, że zajmuje on w tej sprawie takie samo stanowisko jak statut Międzynarodowego Funduszu Walutowego, którego reguły są obowiązujące również dla krajów EWG.

Centralnym więc punktem wszystkich walutowych postanowień EWG jest artykuł 104 i zawarty w nim wymóg, że każdy kraj członkowski powinien zachować równowagę swego bilansu płatniczego przy jednoczesnym utrzymaniu stabilności swej waluty. Jak długo ten wymóg będzie realizowany, tak długo nie jest trudno utrzymać swobodny i niezakłócony obrót płatniczy, tak długo od strony walutowej nie będzie istotnych przeszkód w znoszeniu wszystkich ograniczeń handlowych i nie wystąpi potrzeba udzielania żadnej pomocy, ani też nie będzie konieczna zmiana kursów walut. W traktacie rzymskim nie wskazano również bliżej, w jaki sposób kraj członkowski ma realizować wszystkie cele zawarte w artykule 104, tzn. spełnić wymóg równowagi bilansu płatniczego przy równoczesnym zachowaniu wewnętrznej stabilizacji i pełnego zatrudnienia. Wskazano jedynie na konieczność ścisłej koordynacji polityki gospodarczej (art. 105), mającej na celu ułatwienie zadań wymienionych w artkule 104. Twórcy traktatu rzymskiego wyszli prawdopodobnie z założenia, że spośród trzech możliwych do przyjęcia wariantów rozwiązań, tj. unifikacji polityki gospodarczej, unii walutowej oraz koordynacji polityki gospodarczej, a w szczególności polityki walutowej i finansowej, ta ostatnia, tzn. koordynacja, jest najwłaściwszym rozwiązanień w sytuacji, gdy kraje członkowskie postanowiły utworzyć najpierw unię celną, pozostawiając – z braku zgodności poglądów i sprzeczności interesów politycznych – sprawę utworzenia unii politycznej na bliżej nie sprecyzowany w traktacie dalszy okres.

Przepisy zawarte w artykułach 104-109 traktatu rzymskiego stały się punktem wyjścia do sformułowania – w miarę zbliżania się terminu upływu 12-letniego okresu przejściowego EWG – nowych zasad polityki walutowej oraz wypracowania nowych form i metod koordynacji polityki walutowej, zarówno na forum Komitetu Walutowego, jak i na forum powołanego na mocy decyzji Rady Ministrów EWG z dnia 8 maja 1964 r. Komitetu Gubernatorów Banków Centralnych, którego zadaniem było m.in. prowadzenie konsultacji w zakresie ogólnych zasad I kierunków polityki banków centralnych, w szczególności w dziedzinie polityki pieniężnej, kredytowej i polityki dotyczącej rynku dewizowego oraz interwencji banków centralnych na tym rynku, mających na celu podtrzymywanie kursu waluty wokół poziomu uznawanego przez nie za pożądany czy optymalny. Było to tzw. podejście koordynacyjne, które stało się z czasem punktem wyjścia dla opracowania koncepcji unii gospodarczej i walutowej w EWG.