Odpowiedzialność za przywrócenie równowagi bilansu płatniczego

Życie gospodarcze ma to do siebie, że w jednych krajach występują nadwyżki, a w drugich deficyty bilansów płatniczych. Istnieje zatem odpowiedzialność krajów deficytowych i nadwyżkowych za doprowadzenie ich bilansów płatniczych do równowagi. Po załamaniu się systemu z Bretton Woods i podwyżce w 1973 r. cen ropy naftowej przez kraje OPEC w wielu krajach deficyty lub nadwyżki bilansu płatniczego przybrały duże rozmiary. Procesy przystosowawcze mające na celu przywrócenie równowagi bilansu płatniczego powinny zachodzić zarówno w krajach deficytowych, jak i w krajach nadwyżkowych. Zdaniem S. Rączkowskiego, mniejsze wstrząsy w gospodarce narodowej występowały w krajach nadwyżkowych. Dlatego też kraje nadwyżkowe powinny wziąć na siebie ciężar procesów przystosowawczych. Mogłyby one zredukować lub znieść ograniczenie importowe albo znieść subwencje eksportowe lub też zwiększyć eksport kapitału długoterminowego. Mogłyby także obniżyć stopę procentową. W praktyce jest tak, że to od krajów deficytowych oczekuje się zastosowania uciążliwych środków polityki gospodarczej mających na celu usuwanie deficytu bilansu płatniczego.

Upowszechnia się pogląd, że główna odpowiedzialność za przywrócenie równowagi bilansu płatniczego powinna spoczywać na tych krajach deficytowych i nadwyżkowych, w których występują największe odchylenia od międzynarodowego poziomu cen i kosztów oraz w których także równowaga wewnętrzna jest zakłócona.