W rozdziale drugim naświetlono szczegółowo pozycję poszczególnych walut wymienialnych jako walut rezerwowych, interwencyjnych, lokacyjnych i transakcyjnych. Zwrócono uwagę na fakt umiędzynarodowienia jena japońskiego. Proces ten wystąpił już w latach siedemdziesiątych i pogłębił się w latach osiemdziesiątych. Umiędzynarodowienie jena znajduje wyraz we wzroście jego roli jako waluty rezerwowej i lokacyjnej. Jest to wynikiem wzrostu pozycji Japonii w międzynarodowych stosunkach gospodarczych i finansowych. Duży wpływ na umiędzynarodowienie jena miała polityka gospodarcza i walutowa Japonii oraz szybko rozwijający się japoński rynek kredytowy, który stał się w latach osiemdziesiątych jednym z najważniejszych (obok rynku londyńskiego i nowojorskiego) ośrodków międzynarodowego rynku kredytowego. Polityka walutowa stała się ważnym instrumentem polityki ekonomicznej Japonii, mającej na celu wzrost ekspansji gospodarczej tego kraju w świecie oraz tworzenie wewnętrznych warunków do rozwoju gospodarczego1. Jen odgrywa taką rolę w Azji jak marka RFN w Europie8.
Japonia weszła w latach siedemdziesiątych do rzędu krajów wysoko rozwiniętych, o dużym dynamizmie rozwoju gospodarczego. Charakterystyczną cechą gospodarki japońskiej jest silna ekspansja eksportowa i kapitałowa. Japonia stała się najważniejszym partnerem gospodarczym USA. Osiągane przez Japonię od wielu lat nadwyżki bilansu handlowego przetwarzane były w dużym stopniu w eksport kapitału. W ten sposób jeny dostawały się do międzynarodowego obiegu i powodowały wzrost atrakcyjności tej waluty w finansach międzynarodowych. W międzynarodowym systemie walutowym pozycja jena uległa wzmocnieniu. Liczy się poważnie głos Japonii w procesie decyzyjnym na forum Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego.
W latach osiemdziesiątych jen występujący w charakterze waluty rezerwowej {9,1% rezerw walutowych krajów członkowskich MFW w 1990 r.) zajmował trzecią pozycję po dolarze USA i marce RFN. Jen był też w 1991 r. trzecią (po dolarze USA i ECU) walutą lokacyjną. Stosunkowo małą rolę odgrywa jen jako waluta transakcyjna (patrz tabela 6). Wiązało się to z faktem, że przez długi okres powojenny władze gospodarcze Japonii preferowały dolara USA jako walutę fakturowania japońskiego eksportu i importu. Sytuacja ta zmienia się jednak i jen stosowany jest w coraz to większym stopniu w charakterze waluty transakcyjnej przez japońskich eksporterów i importerów.
Procesowi internacjonalizacji jena sprzyja również liberalizacja importu japońskiego oraz łagodzenie przepisów dotyczących dostępu japońskich kół gospodarczych i finansowych do międzynarodowego rynku kredytowego i eurorynku pieniężnego i kapitałowego, jak również liberalizacja dotycząca importu kapitału do Japonii. Władze gospodarcze złagodziły restrykcje importowe, głównie pod naciskiem międzynarodowych kół gospodarczych i finansowych (USA i krajów EWG). W wyniku tej liberalizacji wzrosła rola japońskiego rynku kapitałowego. Znalazło to wyraz m.in. we wzroście plasowanych na nim międzynarodowych obligacji i euroobligacji. Ważnym pożyczkobiorcą, który emitował na rynku japońskim obligacje, stał się Bank Światowy.
Umiędzynarodowienie jena jako zalążek japońskiej strefy walutowej cz. II
Warto odnotować fakt, że proces umiędzynarodowienia jena nastąpił w warunkach systemu płynnych kursów walut, które wprowadziły powszechnie rozwinięte kraje Zachodu w 1973 r. System płynnych kursów walut był jednym z ważnych czynników powstania systemu wielodewizowego, w którym czołową rolę zaczęły odgrywać dolar USA, waluty krajów EWG i jen japoński.
Jeżeli weźmie się pod uwagę duże szanse rozwojowe gospodarki japońskiej (chociaż nie można też wykluczyć jej załamania w wyniku niesprzyjających warunków zewnętrznych) i zajmowaną pozycję w międzynarodowych stosunkach gospodarczych i finansowych, to można zakładać, że w nadchodzących latach (do roku 2000) powinna się umocnić rola jena jako waluty transakcyjnej w handlu zagranicznym Japonii. Wpłynie to na szersze stosowanie jena jako waluty transakcyjnej przez partnerów handlowych Japonii. Pozycja jena jako waluty rezrewowej nie ulegnie z pewnością osłabieniu, a wiele przemawia za tym, że może się ona umocnić. Jen może być szerzej niż dotychczas stosowany w charakterze denominatora międzynarodowych obligacji i euroobligacji, przy założeniu, że utrzyma on stabilną siłę kupna i będą mieli do niego zaufanie emitenci tych papierów wartościowych i ich nabywcy. Japoński rynek kredytowy może być poważnym konkurentem rynku londyńskiego i nowojorskiego. Wiele faktów ekonomicznych przemawia za tym, że Japonia pod koniec tego stulecia może stać się drugą po USA (a może i pierwszą) potęgą finansową w świecie. Wpłynie to na wzrost roli jena w międzynarodowych stosunkach finansowych. Japonia może stać się jednym z najważniejszych,.biegunów” finansowych w świecie kapitalistycznym.
Dotychczas władze gospodarcze i finansowe Japonii nie podejmowały próby tworzenia strefy jena japońskiego. Po prostu nie było takiej potrzeby. Jednakże nie należy tracić z pola widzenia faktu, że wzrost atrakcyjności japońskiego modelu gospodarczego w krajach Azji i powiązania kapitałowe Japonii z krajami tego regionu mogą doprowadzić do sytuacji, że kraje azjatyckie próbujące powtórzyć japoński model rozwoju, takie jak Singapur, Tajlandia, Korea Płd,, Malezja i Hongkong (określane niekiedy mianem „małych Japonii”) zechcą integrować się z Japonią lub tworzyć wspólnie z nią wielką strefę ekonomiczną Azji i Pacyfiku, która to strefa byłaby zdolna konkurować z USA i EWG1. Gdyby doszło do powstania takiej strefy, to nie jest wykluczone, że w jej ramach mógłby być tworzony obszar walutowy, na którym jen japoński mógłby stać się walutą wiodącą. Mogłaby powstać w ten sposób strefa walutowa jena, dostosowana do specyfiki rozwoju gospodarczego tych ekspansywnych krajów azjatyckich i manifestująca w międzynarodowych stosunkach finansowych i w międzynarodowym systemie walutowym własną azjatycką osobowość i indywidualność. Taki rozwój wydarzeń jest prawdopodobny, przy założeniu, że nie nastąpi długotrwałe załamanie gospodarki japońskiej i gospodarek nowo uprzemysłowionych krajów Azji.
Leave a reply