System rozliczeń wielostronnych w rublach transferowych cz. II

W systemie rozliczeń wielostronnych, jak już wspomniano, główną rolę spełniał MBWG. Najpierw dysponował on kapitałem zakładowym wynoszącym 300 min rubli transferowych. Kapitał ten uzupełniany był funduszem rezerwowym, funduszem na cele socjalne i przyciągniętymi środkami finansowymi. MBWG prowadził rozliczenia wielostronne w rublach transferowych, kredytował operacje handlu zagranicznego, gromadził i przechowywał wolne środki w rublach transferowych, przyjmował na rachunki lokaty w walutach wymienialnych i w złocie od krajów członkowskich i innych krajów oraz dokonywał operacji w walutach wymienialnych zgodnie ze swymi zadaniami statutowymi.

Z techniczno-bankowego punktu widzenia system rozliczeń wielostronnych w rublach transferowych zapewniał krajom członkowskim RWPG pełną wielostronność obrotów płatniczych. Z ekonomicznego punktu widzenia (o czym już wspomniano) wielostronności takiej nie było, ponieważ umowy handlowe zawierane przez pary krajów RWPG w praktyce były nadal równoważone bilaterialnie i z reguły ściśle określały wielkość wzajemnych dostaw towarów. W bilateralnych umowach handlowych istniały również odchylenia od cen „kroczących”, w związku z czym rubel transferowy w rozliczeniach między poszczególnymi parami krajów miał różną wartość. Utrudniało to prowadzenie efektywnych rozliczeń wielostronnych i powodowało trudności w przenoszeniu sald i Ich wykorzystywaniu na zakupy w dowolnym kraju RWPG.

Rubel transferowy był walutą międzynarodową nowego typu, ściśle związaną ze wzajemną wymianą handlową krajów RWPG, tzn. prowadzonym przez MBWG clearingiem wielostronnym. Był jednostką przeliczeniową cen światowych na ceny handlu zagranicznego krajów RWPG, oczyszczonych z negatywnych wpływów konunkturalnych. Był on pieniądzem międzynarodowym o specyficznym charakterze1.

Po rozwiązaniu RWPG przestały obowiązywać przedstawione powyżej zasady systemu walutowego. Wystąpił proces dezintegracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Proces ten pogłębił rozpad ZSRR. Nastąpił spadek obrotów handlowych między tymi krajami. Pojawiły się ogromne trudności w ich wzajemnych rozliczeniach z tytułu eksportu i importu. Kraje te przeszły na rozliczenia wolnodewizowe. Sporadycznie stosują one również rozliczenia clearingowe oraz wymianę barterową. W najbliższej przyszłości nie ma realnych przesłanek do powstania strefy walutowej obejmującej kraje postsocjalistyczne.