Ryzyko zmian kursów walut

Ryzyko zmian kursów walut wywołuje więc potrzebę wcześniejszego nabywania i sprzedawania walut na rynku walutowym w zależności od zajmowania przez podmioty gospodarcze pozycji ,.krótkiej” czy „długiej” i terminów przeprowadzania odpowiednich operacji finansowych. Obok bieżącego popytu i podaży walut występuje tu również ich przyszły popyt i podaż. Stwarza to możliwości ochrony przed ryzykiem kursowym między bieżącym a przyszłym okresem. Dlatego rynek walutowy funkcjonuje w postaci kilku rynków cząstkowych (segmentów), z których najważniejszy jest bieżący rynek walutowy (spot market) i terminowe rynki walutowe (futures, forward market).

Na bieżącym rynku walutowym są dokonywane bieżące transakcje walutowe związane z wymianą towarów, usług oraz ruchem kapitałów (np. zakup dolarów za franki francuskie czy szwajcarskie). Na rynkach terminowych przeprowadzane są terminowe transakcje walutowe (np. zakup dolarów za franki francuskie z dwumiesięcznym wyprzedzie- niem w różnych okresach). Popyt i podaż waluty w danym okresie wynika z decyzji podjętych na bieżącym rynku walutowym oraz po części z wcześniejszych decyzji w odniesieniu do kupna lub sprzedaży walut na rynku terminowym. Na terminowych rynkach walutowych typu forward i futures występuje zjawisko spekulacji walutowej1.

Oprócz powszechnie przyjętego podziału rynków walutowych na bieżące i terminowe odróżnia się również w literaturze ekonomicznej podział rynku walutowego na wolny, reglamentowany i pośredni.

Wolny rynek walutowy w danym kraju funkcjonuje wówczas, gdy podmioty gospodarcze mogą swobodnie wymieniać (kupować i sprzedawać) walutę tego kraju na inne waluty i nie napotykają ograniczeń ze strony państwowych władz walutowych. Na tego rodzaju rynku walutowym aktualną sytuację rynkową określają bieżące relacje podaży i popytu. Wolny rynek walutowy występuje w krajach, których waluty są w pełni wymienialne.

Organizacja poszczególnych narodowych rynków walutowych jest dosyć zróżnicowana

Z reglamentowanym rynkiem walutowym mamy do czynienia wówczas, gdy podmioty gospodarze danego kraju nie mogą swobodnie wymieniać waluty danego kraju. Wiąże się to z istnieniem państwowego monopolu walutowego, oznaczającego przymus odsprzedaży określonej instytucji państwowej (najczęściej jakiemuś bankowi dewizowemu) zarobionych za granicą dewiz (walut obcych).

O różnicach między rynkiem forward i futures oraz o spekulacji walutowej będzie mowa w dalszej części tego rozdziału. Instytucja ta sprzedaje nabyte przez nią dewizy wybranym podmiotom gospodarczym. Waluta kraju, w którym obrót dewizami podlega reglamentacji, jest z reguły walutą niewymienialną. Utrzymywanie się reglamentacji dewizowej i niekonsekwencje narodowej polityki walutowej wywołują z zasady powstawanie tzw. „czarnego rynku dewizowego”, na którym występuje nielegalny obrót dewizowy, bez pośrednictwa instytucji państwowej (banku dewizowego).

Pośredni typ rynku walutowego występuje wtedy, gdy w kraju pewne sfery obrotu dewizowego są reglamentowane przez państwo, a inne nie są reglamentowane. Reglamentacja może dotyczyć transakcji dewizowych przeprowadzanych przez rezydentów i nie ograniczać swobody nierezydentów w dokonywaniu transakcji daną walutą. W takim przypadku mówi się, że w danym kraju występuje tzw. zewnętrzna wymienialność walut.

Organizacja poszczególnych narodowych rynków walutowych jest dosyć zróżnicowana. Wspólną ich cechą jest to, że działają na nich wyspecjalizowane banki handlowe, które na wolnym rynku skupiają waluty obce (dewizy) i sprzedają je innym podmiotom gospodarczym. Głównym gospodarzem na tym rynku, podobnie jak na rynku pieniężnym, jest bank centralny, który poprzez prowadzenie określonej polityki pieniężno-kredytowej i walutowej określa reguły działania tego rynku, w szczególności w odniesieniu do kursu waluty narodowej i marży jej odchyleń od parytetu (do 1971 r.), kursu centralnego (od 1971 do 1973 r.) czy też od kursu uznawanego za pożądany czy optymalny z punktu widzenia wewnętrznej i zagranicznej polityki ekonomicznej w systemie płynnych kursów walut. Banki handlowe w miarę potrzeby przeprowadzają również operacje walutowe między sobą. Zjawisko takie występuje wtedy, gdy posiadają one za mało lub za dużo danej waluty z punktu widzenia zabezpieczenia odpowiednich rezerw transakcyjnych.