Podział rynku pieniężnego i kapitałowego na rynki cząstkowe

Z punktu widzenia formy występowania kapitału pieniężnego na obu rynkach możemy odróżnić, zarówno na rynku pieniężnym, jak i na kapitałowym, szereg rynków cząstkowych. Rozróżnienie to jest przydatne zarówno do codziennej praktyki bankowej, jak i do oceny sytuacji na współczesnym rynku pieniężnym i kapitałowym.

Rynek pieniądza dziennego, miesięcznego, trzymiesięcznego i półrocznego. Na rynkach tych zawierane są transakcje kredytowe między bankami handlowymi na pieniądz z wypowiedzeniem dziennym, miesięcznym, trzymiesięcznym i półrocznym. Kredyty zaciągane w tym pieniądzu służą głównie do wyrównywania niedoborów kasowych banku. Są to typowe kredyty rynku pieniężnego. Banki zaciągają je często na koniec miesiąca czy kwartału dla upiększenia bilansów. Byłoby jednak pewnym uproszczeniem stwierdzenie, że kredyty te służą wyłącznie do wyrównywania niedoborów kasowych i upiększania bilansów. Częstokroć banki handlowe zaciągają kredyty w tym pieniądzu (dzienny, miesięczny itd ), aby móc udzielić więcej kredytów krótkoterminowych swoim klientom. Różnice oprocentowania płaconego i uzyskanego stanowią zysk banku.

Rynek dyskontowy. Za pomocą dyskonta weksli i innych papierów wartościowych dopuszczonych do dyskonta przedsiębiorstwa otrzymują kredyt krótkoterminowy od banków. Operacje dyskontowe stanowią pokaźne źródło dochodów banków. W Wielkiej Brytanii istnieją specjalne domy dyskontowe, nastawione wyłącznie na prowadzenie operacji dyskontowych. Dyskonto weksli ma szczególne znaczenie dla eksporterów. Dyskontując weksle w banku, otrzymują oni od razu gotówkę, a importer, który weksle wystawił, reguluje odtąd swoje zobowiązania wobec banku, który weksle zdyskontował. Dyskonto weksli jest powszechną formą udzielania kredytu krótkoterminowego we współczesnej praktyce bankowej.

W latach sześćdziesiątych pojawiły się na rynku dyskontowanym tzw. transakcje a fortfait {„na własne ryzyko”), zwane transakcjami skupu weksli. Polegają one na oferowaniu przez eksporterów bankom zagranicznym do skupu bez regresu weksli własnych importerów, które to weksle są zaopatrzone w awale pierwszorzędnych banków. Transakcje te są korzystne dla eksporterów, ponieważ po dyskoncie weksli otrzymują oni gotówkę i nie ponoszą żadnego ryzyka z tytułu udzielonego kredytu. Koszty związane z transakcją a fortfait eksporter włącza do ceny towarów sprzedawanych importerowi. Dla banków transakcje te są również zyskowne. Rozpowszechnienie się transakcji a fortfait doprowadziło do powstania w Europie Zachodniej specjalnego rynku, na którym dokonuje się takich operacji. Głównymi ośrodkami tego rynku są Zurych, Wiedeń i Londyn1.