Inne cele polityki gospodarczej

Trzeba pamiętać o tym, że równowaga bilansu płatniczego jest tylko jednym z celów polityki gospodarczej. Inne cele polityki gospodarczej to utrzymanie wysokiego stanu zatrudnienia, wysokiego tempa wzrostu gospodarczego lub stabilizacja siły nabywczej pieniądza. Nie zawsze problem równowagi bilansu płatniczego ma priorytet w narodowej polityce gospodarczej. Inne cele tej polityki mogą być czasem ważniejsze. Okazuje się bardzo często, że np. uruchomienie procesów przystosowawczych w celu usunięcia deficytu bilansu płatniczego (np. deflacja) może powodować niewspółmiernie wielkie komplikacje w gospodarce narodowej. Problem, jakie procesy przystosowawcze powinny być zastosowane dla przywrócenia równowagi bilansu płatniczego bez szkody dla innych celów polityki gospodarczej, musi być zawsze rozpatrywany na tle konkretnej sytuacji każdego kraju. S. Bączkowski wyróżnia tu cztery najbardziej typowe przypadki:

– 1. Jeżeli w kraju panuje bezrobocie, a równocześnie bilans płatniczy wykazuje nadwyżkę, to trzeba zastosować ekspansywną politykę pieniężną i skarbową, aby powiększyć dochody i wywołać wzrost importu. W takiej sytuacji były Stany Zjednoczone w okresie od 1931 do 1939 roku.

– 2. Jeżeli bezrobociu towarzyszy deficyt bilansu płatniczego, to nie można zastosować polityki ekspansywnej, żeby nie pogłębiać deficytu bilansu. Jednak trudno jest też prowadzić politykę restrykcyjną, żeby nie powiększać bezrobocia. W tej sytuacji najlepszym wyjściem jest dewaluacja. Takie właśnie wyjście zastosowało wiele krajów europejskich w ostatnich latach przed drugą wojną światową.

– 3. Jeżeli w jakimś kraju panuje presja inflacyjna, a równocześnie występuje deficyt bilansu płatniczego, to właściwym środkiem jest polityka deflacyjna, która powoduje ograniczenie wzrostu inwestycji i popytu globalnego, a w konsekwencji ograniczenie importu. Kiedy ze względów politycznych deflacja nie jest możliwa do zastosowania, wtedy trzeba zdecydować się na dewaluację. W takiej sytuacji znalazła się Francja w latach 1968 i 1982 oraz Anglia w latach siedemdziesiątych.

– 4. Jeżeli w kraju panuje presja inflacyjna, a bilans płatniczy wykazuje nadwyżkę, to powstaje dylemat. Zahamowanie inflacji w kraju wymagałoby zastosowania polityki deflacyjnej. Prowadziłoby to jednak do powiększenia nadwyżek w bilansie płatniczym. Właściwym środkiem jest wtedy rewaloryzacja waluty. W podobnej sytuacji znalazła się Republika Federalna Niemiec w latach 1968-1969 oraz później w latach siedemdziesiątych”1.