System wielodewizowy

Od połowy lat siedemdziesiątych w międzynarodowym systemie walutowym i w międzynarodowych stosunkach finansowych zaczął się wykształcać system wielodewizowy. Było to naturalną konsekwencją zmian w układzie sił między głównymi państwami kapitalistycznymi, zniesienia wymienialności dolara amerykańskiego na złoto oraz wprowadzenia w 1973 r. płynnych kursów walut głównych krajów kapitalistycznych. Genezy systemu wielodewizo- wego można upatrywać w procesie dywersyfikacji rezerw walutowych, jaki nastąpił w tym okresie, w rozwoju międzynarodowego rynku kredytowego oraz eurorynku pieniężnego i kapitałowego. Dywersyfikacja rezerw walutowych odbywała się zarówno w ramach oficjalnej płynności międzynarodowej, jak i – w coraz to większym stopniu – w ramach tzw. międzynarodowej płynności prywatnej, która w dużym zakresie określała wielkość globalnej płynności międzynarodowej systemu walutowego i finansowego1.

Co się tyczy dywersyfikacji rezerw walutowych, to wynikała ona z trzech głównych przyczyn. Okazało się po pierwsze, że dywersyfikacja ta w warunkach płynnych kursów walut lepiej chroni przed stratami, które mogą powstawać w sytuacji, gdy rezerwy walutowe gromadzone są i przechowywane tylko w jednej walucie, i to w walucie mało stabilnej, Utrzymywanie rezerw walutowych w kilku walutach wymienialnych powoduje, że zmiany kursów tych walut z reguły nie kumulują się i mogą się znosić wzajemnie. Stąd też rezerwy walutowe przetrzymywane w kilku walutach zachowują względnie stabilną siłę kupna. Po drugie, spadek pozycji dolara USA w gospodarce światowej i towarzysząca temu jego deprecjacja na początku lat siedemdziesiątych doprowadziły do zmiany struktury walutowej handlu światowego. Przy spadku roli dolara jako waluty transakcyjnej wystąpił wzrost roli innych walut ,.średnich” jako walut transakcyjnych i lokacyjnych w handlu światowym i w międzynarodowym obrocie gospodarczym. Po trzecie, wskutek wyższej stopy procentowej również w krajach Europy Zachodniej zwiększyła się atrakcyjność walut wymienialnych tych krajów jako walut rezerwowych8. Banki centralne rozwiniętych krajów kapitalistycznych, stosując politykę dywersyfikacji rezerw walutowych, zaczęły właśnie w tych walutach przechowywać części swoich rezerw walutowych. Bezpieczeństwo lokat, ich dochodowość oraz operatywność zadecydowały o tym, że optymalizacja rezerw walutowych prowadzona przez banki centralne znalazła wyraz w dywersyfikacji tych rezerw. Należy tu również zauważyć, że w warunkach płynnych kursów walut ochrona przed ich wahaniami należy nie tylko do władz centralnych, ale i do przedsiębiorstw, banków handlowych oraz korporacji wielonarodowych. Władze walutowe gromadzą rezerwy walutowe, natomiast przedsiębiorstwa i banki handlowe rezerwy transakcyjne. Głównym motywem gromadzenia rezerw walutowych przez władze walutowe (banki centralne) są względy przezorności i bezpieczeństwa, w mniejszym natomiast stopniu czynnik dochodowości. Natomiast przedsiębiorstwa, głównie korporacje międzynarodowe oraz banki handlowe, kierują się w polityce dywersyfikacji rezerw transakcyjnych głównie motywem dochodowości i bezpieczeństwa. Wielkie korporacje wielonarodowe optymalizują swoje rezerwy transakcyjne w skali całego świata kapitalistycznego. Prowadzą one operacje w różnych walutach na narodowych rynkach kredytowych oraz na międzynarodowym rynku kredytowym i na eurorynku pieniężnym i kapitałowym. Władze walutowe utrzymują w swych rezerwach walutowych złoto (nawet po jego demonetary- zacji), czego nie czynią przedsiębiorstwa, które dążą przede wszystkim do maksymalizacji dochodów i minimalizacji ryzyka poprzez różnicowanie posiadanych aktywów w przekroju walutowym, terminowym i geograficznym.