Rynek otwarty

Na rynku otwartym (rynek papierów wartościowych) można wyodrębnić rynek akcji i obligacji.

Emisja akcji oznacza powiększenie kapitału zakładowego spółki akcyjnej. W tym sensie stanowi ona źródło dopływu dodatkowych środków finansowych do spółki akcyjnej. Dochód z akcji w postaci dywidendy uzależniony jest od wysokości zysku przeznaczonego do podziału, po potrąceniu należnych podatków. Kupno akcji, aczkolwiek stanowi ono ryzyko poniesienia straty w przypadku bankructwa spółki akcyjnej, jest dogodną formą zabezpieczenia się przed deprecjacją pieniądza. Wielkie spółki akcyjne w krajach kapitalistycznych często emitują akcje, które nabywają głównie banki i osoby fizyczne. Istnieje, obok pierwotnego, wtórny rynek akcji, na którym są one przedmiotem kupna i sprzedaży.

Za pomocą emisji obligacji przedsiębiorstwa przemysłowe zdobywają niezbędne środki na finansowanie inwestycji. Poważnym kontrahentem na rynku obligacji jest współczesne państwo bur- żuazyjne. W drodze sprzedaży i nabywania obligacji prowadzi ono politykę otwartego rynku i w ten sposób oddziałuje na kształtowanie się kursów papierów wartościowych. Ponadto zaciąga ono i spłaca pożyczki obligacyjne na rynku kapitałowym (obsługa długu publicznego), zdobywa za pomocą emisji obligacji odpowiednie środki na finansowanie wydatków publicznych, rozbudowę urządzeń komunalnych i zdrowotnych oraz – czasami – na finansowanie pomocy dla zagranicy. Na rynku obligacji możemy wyodrębnić jeszcze rynki na poszczególne rodzaje obligacji (np. rynek obligacji komunalnych, pożyczek organów publicznych i obligacji przemysłowych). Władze terytorialne (np. duże miasta) często emitują obligacje i uzyskane w ten sposób środki przeznaczają na finansowanie wydatków budżetowych. Trzeba podkreślić, że zdobywanie kapitału pieniężnego za pomocą emisji obligacji jest kosztowne (opłata prowizji bankowych za uplasowanie obligacji na rynku, kurs emisyjny zazwyczaj poniżej pari, opłata druku obligacji). Poza tym nie wszystkie przedsiębiorstwa mogą emitować obligacje. Przedsiębiorstwa małe pozbawione są tego źródła zdobywania środków. Dla nich dostępny jest jedynie kredyt bankowy.

Obok pierwotnego rynku obligacji funkcjonuje w wielu krajach wtórny rynek obligacji, na którym można sprzedać obligacje przed terminem ich wykupu. Współczesne narodowe rynki pieniężne i kapitałowe stanowią jeden z ważnych instrumentów alokacji zasobów pieniężnych i mobilizacji oszczędności na cele rozwoju gospodarczego. Są one wykorzystywane nie tylko do finansowania procesów produkcyjnych w krajach, w których one funkcjonują, ale również do finansowania obrotów gospodarczych tych krajów z zagranicą. Istnieje tu duża różnorodność form i metod finansowania tych obrotów. Wzrosła również w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ranga narodowych rynków kredytowych i międzynarodowego rynku kredytowego jako źródła zewnętrznego zadłużenia krajów rozwijających się i krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Rynki te są wykorzystywane również do finansowania wymiany handlowej między różnymi grupami krajów. Banki komercyjne operujące na narodowych rynkach kredytowych rozwinęły w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych na niebywałą skalę operacje zagraniczne, związane z finansowaniem międzynarodowych obrotów gospodarczych i przepływami kapitałów. Wzrost zagranicznych obrotów tych banków spowodował, że narodowe rynki kredytowe wielu krajów uprzemysłowionych miały zasięg międzynarodowy.