Koordynację polityki walutowej i finansowej w skali międzynarodowej należy rozpatrywać w ścisłym powiązaniu z zasadami międzynarodowego systemu walutowego i realizacją celów polityki gospodarczej krajów członkowskich Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW).
Ramy dla koordynacji polityki walutowej krajów członkowskich MFW stanowią przepisy umowy o MFW, w szczególności reguły dotyczące kursów walut, bilansów płatniczych, wymienialności walut i nadzoru Funduszu nad polityką walutową krajów członkowskich. Dla spełnienia funkcji koordynacyjnych w skali międzynarodowej MFW uzyskuje od krajów członkowskich szereg informacji ekonomicznych o stanie ich gospodarek i finansów. Dają mu one możliwość dobrej orientacji w sytuacji gospodarczej i politycznej tych krajów oraz ułatwiają prowadzenie koordynacji polityki walutowej zgodnie z celami MFW.
Przepisy umowy o MFW po drugiej poprawce obowiązującej od 1 kwietnia 1978 r. dają krajom członkowskim całkowitą swobodę w zakresie wyboru reguł kursowych. Kraj członkowski może:
– a) oprzeć wartość swej waluty na SDR lub zastosować odmienną denominację, jednakże z pominięciem złota,
– b) przyłączyć się do zbiorowych porozumień, na których podstawie ich uczestnicy utrzymują wartość swych walut w stosunku do wartości waluty lub walut innych uczestników tych porozumień oraz
– c) zależnie od swego wyboru przyjąć inny system kursu waluty. Mogą to być więc kursy oparte na koszyku walut, stałe lub zmienne. O wyborze odmiennego systemu kursu waluty decyduje każdy kraj członkowski. MFW ma natomiast, zgodnie z powyższymi przepisami, obowiązek sprawowania nadzoru nad polityką walutową krajów członkowskich oraz wybranymi przez nie i zgłoszonymi Funduszowi regułami kursowymi dla zapewnienia efektywnego funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego.
Koordynacja polityki walutowej i finansowej w skali międzynarodowej cz. II
Zasadnicze znaczenie dla utrzymania stabilności kursów walut ma wewnętrzna polityka gospodarcza, walutowa i finansowa krajów członkowskich. Fundusz uważa za konieczne ograniczenie nadmiernych zmian kursów walut ze względu na ich szkodliwość dla rozwoju handlu międzynarodowego. W interesie krajów członkowskich MFW leżą tylko takie zmiany kursów walut, które służą przywracaniu równowagi bilansu płatniczego i które wynikają z różnic w przebiegu procesów gospodarczych w danym kraju w porównaniu z innymi krajami.
W sytuacji, gdy systemy walutowe poszczególnych krajów są zróżnicowane, a równocześnie zasady i zobowiązania dotyczące polityki gospodarczej, walutowej i finansowej krajów członkowskich MFW zostały sformułowane tylko ogólnie, Fundusz musiał być wyposażony w prawo nadzoru nad stosowanymi przez te kraje regułami walutowymi i nad zgodnością ich konkretnej polityki gospodarczej i walutowej ze zobowiązaniami przyjętymi przez nie na mocy Umowy o MFW.
Sprawy nadzoru sprawowanego przez Fundusz nad polityką walutową krajów członkowskich regulują przepisy działu 3 artykułu IV Umowy o MFW. Przytacza się je poniżej w pełnym brzmieniu:
– a) Fundusz będzie nadzorował międzynarodowy system walutowy w celu zapewnienia jego skutecznego działania oraz będzie nadzorował przestrzeganie przez każdy kraj członkowski jego zobowiązań wynikających z działu 1 tego artykułu.
– b) W celu spełnienia swych funkcji określonych w punkcie (a) powyżej Fundusz będzie sprawował ścisły nadzór nad polityką kursową krajów członkowskich i będzie przyjmował określone zasady stanowiące wytyczne dla wszystkich tych krajów. Każdy kraj członkowski będzie dostarczał Funduszowi informacji niezbędnych do takiego nadzoru i na żądanie Funduszu będzie konsultował z nim swoją politykę kursową. Zasady przyjęte przez Fundusz będą zgodne ze zbiorowymi porozumieniami, na podstawie których kraje członkowskie utrzymują wartość swych walut w stosunku do wartości waluty lub walut innych krajów, a również z innymi regułami walutowymi wybranymi przez dany kraj członkowski, a zgodnymi z celami Funduszu i z postanowieniami działu 1 tego artykułu. W myśl tych zasad będzie się respektować wewnętrzną politykę społeczną i cele polityczne krajów członkowskich, a stosując je, Fundusz będzie zwracał należytą uwagę na warunki działania poszczególnych krajów”.
Wykładnia zasad nadzoru MFW nad polityką kursową krajów członkowskich
Chociaż powyższe postanowienia dotyczą nadzoru nad polityką walutową, to jednak z punktu (a) wynika, że MFW sprawował będzie również nadzór nad tymi dziedzinami polityki gospodrczej, które wywierają wpływ na poziom kursu waluty, równowagę płatniczą i sytuację gospodarczą krajów członkowskich. Nadzór ten ma być sprawowany tak, aby zapewnił sprawne funkcjonowanie międzynarodowego systemu walutowego, stabilność kursów walut, unikanie dyskryminacji walutowej i odpowiedni stan płynności międzynarodowej.
Oficjalną wykładnię zasad nadzoru MFW nad polityką kursową krajów członkowskich przedstawił dyrektor wykonawczy Funduszu J. de Larosiere 14 listopada 1978 roku1. Zwrócił on uwagę na poufność sprawowanego nadzoru w odniesieniu do poszczególnych krajów członkowskich i na potrzebę dostarczania przez kraje członkowskie niezbędnych informacji potrzebnych Funduszowi dla sprawowania tego nadzoru i prowadzenia konsultacji w dziedzinie polityki walutowej krajów członkowskich. Dużą wagę przywiązywał on do konsultacji corocznych i dążenia Funduszu oraz krajów członkowskich do tworzenia większej symetrii w zakresie przebiegu procesów dostosowawczych mających na celu przezwyciężenie nadmiernych deficytów i nadwyżek bilansów płatniczych. Zwrócił on jednocześnie uwagę na fakt, że nadzór ze strony Funduszu będzie sprawowany bardziej efektywnie w odniesieniu do polityki walutowej tych krajów członkowskich, które ubiegają się o uzyskanie pomocy finansowej od Funduszu. Wskazał też na potrzebę wytworzenia się „ducha współpracy” między krajami członkowskimi i Funduszem w zakresie utrzymania uporządkowanych stosunków walutowych i przezwyciężania stanów nierównowagi w bilansach płatniczych. Podkreślił zarazem dobitnie, że sprawę konsultacji oraz sprawowania nadzoru nad polityką kursową krajów członkowskich Fundusz będzie traktował jako bardzo dyskretną. Ma to na celu wytworzenie przychylnej atmosfery między Funduszem a krajami członkowskimi w zakresie szeroko rozumianej współpracy walutowej, rozwiązywania problemów związanych z funkcjonowaniem międzynarodowego systemu walutowego i usuwania trudności w równoważeniu bilansów płatniczych.
Wykładnia zasad nadzoru MFW nad polityką kursową krajów członkowskich cz. II
Zgodnie z decyzją Funduszu z 1970 r., obowiązującą do tej pory, w zakresie nadzoru nad polityką kursową krajów członkowskich Fundusz będzie zwracał uwagę na następujące problemy:
– a) przedłużającą się na szeroką skalę interwencję na rynku walutowym w jednym tylko kierunku,
– b) poziom oficjalnych lub quasi-oficjalnych zaciągniętych kredytów lub nadmiernych lokat krótkoterminowych, oficjalnych lub quasi-oficjalnych, z punktu widzenia ich wpływów na bilanse płatnicze,
– c) wprowadzenie, znaczne rozszerzenie lub przedłużenie utrzymywania – dla celów bilansu płatniczego – restrykcji lub bodźców do bieżących transakcji lub płatności, albo wprowadzenie, lub znaczna modyfikacja – dla celów bilansu płatniczego – restrykcji lub bodźców do dopływu albo odpływu kapitałów,
– d) stwarzanie (z punktu widzenia bilansu płatniczego) w polityce walutowej lub w polityce finansowej nieprawidłowych zachęt lub antybodźców do przepływów kapitału.
– e) utrzymywanie kursu waluty na poziomie nie odpowiadającym istniejącym warunkom ekonomicznym i finansowym łącznie z czynnikami wpływającymi na konkurencyjność i zmiany długoterminowe w gospodarce.
Powyższe problemy są dyskutowane przez Fundusz z krajami członkowskimi w toku corocznych konsultacji lub – w razie potrzeby – w krótszych okresach. Dokonywana przez Fundusz ocena polityki kursowej krajów członkowskich bazuje na stanie bilansów płatniczych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na jego pozycje rezerwowe i stan zewnętrznego zadłużenia krajów. Jest ona dokonywana na tle ogólnej analizy sytuacji gospodarczej i strategii gospodarczej danego kraju członkowskiego pod kątem wpływu czynników wewnętrznych i zewnętrznych na bieżące procesy dostosowawcze w zakresie bilansu płatniczego, finansową stabilizację kraju, popieranie zdrowego wzrostu gospodarczego i odpowiedniego stanu zatrudnienia. Nadzór nad polityką walutową krajów członkowskich sprawowany jest przez Fundusz według określonej procedury. Do tego nadzoru, jak już wspomniano, Fundusz dysponuje odpowiednimi informacjami ekonomicznymi o stanie gospodarki i finansów, przekazywanymi mu przez kraje członkowskie zgodnie z postanowieniami działu 5 artykułu VIII Umowy o MFW.
Wykładnia zasad nadzoru MFW nad polityką kursową krajów członkowskich cz. III
Informacje te pozwalają, Funduszowi na dokonywanie pełnej i wyczerpującej oceny wszystkich aspektów polityki walutowej każdego kraju członkowskiego oraz jej wpływu na funkcjonowanie międzynarodowego systemu walutowego.
Co się tyczy informacji przekazywanych przez kraje członkowskie Funduszowi, to jego Dyrekcja Wykonawcza podjęła w 1978 r. tylko jedną decyzję, wyjaśniającą bliżej, jakie zmiany wprowadzone przez dany kraj w przepisach walutowych wymagają zawiadomienia Funduszu. Z decyzji tej wynika, że każde działanie władz walutowych danego kraju, które pociąga za sobą przyjęcie odmiennych przepisów walutowych, wymaga zawiadomienia o tym Funduszu. Ponadto kraje członkowskie stosujące kursy sztywne powiązane z inną walutą lub oparte na koszyku walutowym powinny zawiadomić Fundusz o każdej zmianie oficjalnego kursu, a także o zmianie struktury koszyka walutowego. Te kraje członkowskie, które stosują płynne kursy walut, powinny zawiadomić Fundusz o wszelkich zmianach nie mieszczących się w przyjętych i zgłoszonych wcześniej Funduszowi wskaźnikach określających zmiany kursów lub zasady interwencji oraz o innych decyzjach władz danego kraju zmieniających reguły walutowe. Oprócz tego dyrektor wykonawczy Funduszu może zażądać od kraju członkowskiego informacji dotyczących podstawy zmiany jego polityki walutowej, jeżeli Fundusz nie był o nich zawiadomiony. Niezależnie od tego, przy rozpatrywaniu sprawy różnicowania kursów, kraje członkowskie mają informować Fundusz o wszystkich zmianach podatków i subwencji mających wpływ na poziom kursu ich waluty. Każdą taką zmianę ocenia Fundusz, który posiada sprawny aparat do wykonywania nadzoru nad polityką kursową krajów członkowskich i prowadzenia koordynacji polityki walutowej w skali międzynarodowej.
Leave a reply