Jednak najważniejszą rolę z punktu widzenia współpracy gospodarczej krajów RWPG spełniały obroty handlowe i system ich rozliczeń. Obroty towarowe między tymi krajami realizowane na podstawie dwustronnych umów handlowych rozliczano najpierw w formie dwustronnego clearingu aż do 1963 r. W pierwszych umowach clearingowych za walutę rozliczeniową przyjmowano dolara rozrachunkowego o ustalonym parytecie złota. Następnie walutą rozliczeniową stał się rubel clearingowy o parytecie takim samym jak parytet rubla radzieckiego. Rubel clearingowy występujący w wielu clearingach dwustronnych był nieprzenośny z jednego clearingu na drugi. Jednocześnie ze względu na różnice w poziomach cen występujących w dwustronnych umowach handlowych między parami krajów socjalistycznych wartość rubla clearingowego w poszczególnych clearingach była różna.
Funkcje instytucji rozrachunkowej w clearingu dwustronnym pełniły początkowo banki centralne krajów socjalistycznych. Funkcje te z czasem przejęły banki handlu zagranicznego. Ważną rolę w mechanizmie rozliczeń clearingowych spełniał kredyt techniczny i sposób likwidacji nie rozliczonych na koniec roku sald. Partnerzy clearingu dwustronnego przyznawali sobie wzajemnie kredyt techniczny, który zapewniał utrzymanie płynności rozliczeń oraz umożliwiał dokonywanie płatności na rzecz uczestników wymiany handlowej. Clearing dwustronny w systemie rozliczeń krajów socjalistycznych z tytułu wymiany handlowej był instrumentem regulującym techniczną stronę rozliczeń. Pozwalał on za pomocą kredytu technicznego wyrównać obroty, nie był natomiast instrumentem ich równoważenia1. Równoważenia obrotów dokonywano w dwustronnych umowach handlowych, sporządzanych zgodnie z wewnętrznymi planami gospodarczymi kontrahentów.
Leave a reply