Do najważniejszych przyczyn zakłóceń równowagi bilansu płatniczego należy zaliczyć zmiany w rozmiarze i strukturze dochodu narodowego oraz zmiany w relacji cen krajowych do zagranicznych. Ponadto równowagę bilansu płatniczego mogą zakłócać takie czynniki, jak: 1) zmiany wzajemnej relacji światowych cen towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj, czyli tzw. terms of trade (są one dla każdego kraju czynnikiem zewnętrznym), 2) zmiany wysokości stopy procentowej za granicą w stosunku do stopy krajowej, 3) klęski naturalne (np. nieurodzaj wywołany suszą lub powodziami), 4) strukturalne zmiany w popycie zagranicznym na towary eksportowane przez dany kraj oraz 5) przyczyny polityczne.
Istnieją dwie grupy środków, za pomocą których przywraca się w kraju o gospodarce rynkowej równowagę bilansu płatniczego: 1) procesy przystosowawcze (adjustment) oraz 2) środki polityki gospodarczej.
Procesy przystosowawcze zachodzą w gospodarce narodowej automatycznie lub w wyniku odpowiedniej polityki ekonomicznej władz państwowych. Polegają pone na przywracaniu równowagi bilansu płatniczego za pomocą mechanizmu rynkowego, wpływającego na rozmiary oraz strukturę strumienia towarów i usług wytwarzanych w kraju na potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu, środki te działają przeważnie w sposób niedyskryminacyjny i nieselektywny.
Natomiast środki polityki gospodarczej mogą mieć charakter selektywny i dyskryminacyjny. Nakierowane są one na korygowanie określonych rodzajów obrotów rzeczowych i finansowych z zagranicą. Wśród środków polityki gospodarczej można wymienić takie ich rodzaje, jak zmiana kursu waluty, polityka pieniężno-kredytowa, polityka fiskalna i polityka kontroli dochodów. Zmiana kursu waluty wywołuje natychmiastową modyfikację warunków rynkowych. Sprzyja ona procesom przystosowawczym.
Istnieją również odcinkowe środki korygowania bilansu płąt- niczego. Mogą one dotyczyć zarówno obrotów bieżących, jak i kapitałowych. Ich zakres może być różny, w zależności od konkretnej sytuacji gospodarczej.
Leave a reply