Zanim przystąpimy do analizy przywracania równowagi bilansu płatniczego, trzeba najpierw rozpatrzyć pojęcie deficytu lub nadwyżki tego bilansu. Napisaliśmy już poprzednio, że bilans płatniczy każdego kraju jest zawsze formalnie wyrównany. Pojęcia więc deficytu lub nadwyżki bilansu płatniczego muszą oznaczać co innego niż różnice między stroną ,,Winien” a stroną „Ma” tego bilansu. Nasuwa się zatem pytanie, co należy rozumieć pod pojęciem deficytu lub nadwyżki bilansu płatniczego.
Ciekawą próbę sprecyzowania tych pojęć podjął J. E. Meade w swojej pracy o bilansie płatnicznym1. Podzielił on ogół transakcji zagranicznych na dwie grupy: transakcje autonomiczne i przystosowawcze. „Do transakcji autonomicznych zaliczył wszelkie transakcje dokonywane przez różne podmioty gospodarcze z motywów ekonomicznych. Należą tu więc eksport oraz import handlowy towarów i usług, niektóre transfery nieodpłatne (np. przekazy emigrantów) oraz ta część ruchu kapitałów, którą powodują prywatni przedsiębiorcy ze względu na większą zyskowność inwestowania kapitału za granicą niż w kraju. Do transakcji wyrównawczych zaliczył te, których dokonuje się w celu sfinansowania deficytu lub zużytkowania nadwyżki występującej w transakcjach autonomicznych. Przy deficycie należą tu więc: sprzedaż krajowym jednostkom gospodarczym walut obcych potrzebnych im na dokonanie wypłat zagranicznych, kredyty zagraniczne zaciągnięte w celu zrównoważenia bilansu, sprzedaż złota lub uzyskanie nieodpłatnego transferu z zagranicy. Deficyt bilansu płatniczego występuje według Meade’a wtedy, gdy transakcje autonomiczne wykazują saldo ujemne, a nadwyżka – wtedy, gdy wykazują one saldo dodatnie”1.
Leave a reply