Monthly Archives Wrzesień 2015

Liberalizację przepływów kapitałów i znoszenie ograniczeń dewizowych w poszczególnych krajach wspierał Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Swobodny obrót kapitałów i liberalne przepisy dewizowe były istotnymi czynnikami zabezpieczającymi funkcjonowanie wymienialności walut w tych krajach w których narodowe rynki walutowe oraz kredytowe miały zasięg międzynarodowy i których waluty występowały w charakterze walut rezerwowych, lokacyjnych i transakcyjnych. Co się tyczy deregulacji instytucji finansowych, to przybrała ona najpierw formę przemieszczania części operacji finansowych banków komercyjnych na rynek eurowalutowy, a potem znalazła wyraz w dużym rozluźnieniu narodowych przepisów dotyczących operacji pośredniczących banków na poszczególnych narodowych rynkach finansowych. Sprzyjało to wzrostowi zagranicznych operacji tych banków. Wśród innowacji finansowych na uwagę zasługuje powstanie terminowych rynków finansowych (financial futures) i rynków opcji2. Istotną cechą działalności podmiotów gospodarczych operujących na terminowych rynkach finansowych było znaczne uwolnienie wybieranych przez te podmioty walut transakcyjnych oraz innych elementów walutowych transakcji terminowych od jurysdykcji tych krajów, w których te rynki funkcjonują. Doprowadziło to do wzrostu przepływów kapitałów w skali międzynarodowej i niezwykle dynamicznego rozwoju międzynarodowego rynku walutowego. Za

Płynny kurs jest stosowany powszechnie przez kraje uprzemysłowione od marca 1973 r. Może to być kurs przyjęty i chroniony przez władze poszczególnych krajów (jest to wówczas tzw. typ niezależnego kursu walutowego) lub zastosowany przez grupę krajów w stosunku do waluty kraju trzeciego. Przykładem może tu być utrzymanie przez kraje EWG1 płynnych kursów swoich walut w stosunku do dolara USA na ich rynkach wewnętrznych.

Czwarty przepis walutowy zawarty w artykule 107 stwierdza, że kraje członkowskie „traktują swą politykę w dziedzinie kursu waluty jako zagadnienie interesujące wszystkich członków Wspólnoty”. Jeśli zostanie zmieniony kurs waluty, a krok ten nie był niezbędny do przywrócenia równowagi bilansu płatniczego, i jeśli zmiana kursu w znacznym stopniu wypaczała warunki konkurencji, wówczas inni członkowie Wspólnoty mogą podjąć środki w celu zapobieżenia skutkom tego posunięcia. To, że traktat rzymski nie wyklucza zmian kursów walut krajów członkowskich, lecz traktuje je „jako zagadnienie interesujące wszystkich członków Wspólnoty”, świadczy o tym, że zajmuje on w tej sprawie takie samo stanowisko jak statut Międzynarodowego Funduszu Walutowego, którego reguły są obowiązujące również dla krajów EWG.

Od połowy lat siedemdziesiątych w międzynarodowym systemie walutowym i w międzynarodowych stosunkach finansowych zaczął się wykształcać system wielodewizowy. Było to naturalną konsekwencją zmian w układzie sił między głównymi państwami kapitalistycznymi, zniesienia wymienialności dolara amerykańskiego na złoto oraz wprowadzenia w 1973 r. płynnych kursów walut głównych krajów kapitalistycznych. Genezy systemu wielodewizo- wego można upatrywać w procesie dywersyfikacji rezerw walutowych, jaki nastąpił w tym okresie, w rozwoju międzynarodowego rynku kredytowego oraz eurorynku pieniężnego i kapitałowego. Dywersyfikacja rezerw walutowych odbywała się zarówno w ramach oficjalnej płynności międzynarodowej, jak i – w coraz to większym stopniu – w ramach tzw. międzynarodowej płynności prywatnej, która w dużym zakresie określała wielkość globalnej płynności międzynarodowej systemu walutowego i finansowego1.

Jak wiadomo waluta narodowa – poprzez jej wymienialność – rozszerza zasięg swego oddziaływania również na stosunki zewnętrzne danego kraju. Oznacza ona otwieranie gospodarki danego kraju wobec innych gospodarek narodowych i rynku światowego. Stopień tego otwarcia określają poszczególne kraje, posługując się szeregiem narzędzi z zakresu zagranicznej polityki ekonomicznej. Większy stopień otwarcia gospodarki, z teoretycznego punktu widzenia, stwarza szanse czerpania większych korzyści z wymiany międzynarodowej i współpracy przemysłowej, chociaż nie zawsze te szanse przekształcają sie w rzeczywiste korzyści.

W narodowych systemach walutowych kluczową rolę odgrywał kurs walutowy, a w systemie walutowym RWPG rubel transferowy. Kursy walut powinny być jednolite i realne. Jednolitość i realność kursów walut stanowiły istotną przesłankę do wprowadzenia wymienialności walut. Na szczeblu RWPG, w szczególności w ramach

Emisje euroobligacji rejestrowane są na międzynarodowych giełdach. Są one na nich przedmiotem obrotu. W wyniku gry popytu i podaży kształtuje się rynkowa cena euroobligacji w postaci jej kursu.

Ustawodawstwo wielu krajów kapitalistycznych zezwala towarzystwom ubezpieczeniowym i funduszom emerytalnym nabywać papiery wartościowe, traktując to jako formę produktywnego wykorzystania nadwyżki kapitału i zachowania ich rezerw finansowych. Stąd też instytucje ubezpieczeniowe wszelkiego typu oraz fundusze emerytalne stanowią ważne źródło dopływu długoterminowych funduszy na rynek euroobiigacji.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zakres wymienialności zewnętrznej i wewnętrznej w poszczególnych krajach może być różny, chociażby ze względu na odmienny sposób określania rezydenta (krajowca dewizowego) czy nierezydenta (cudzoziemca dewizowego).

W literaturze ekonomicznej występuje często pojęcie kursu walutowego równowagi. Używane jest w dwóch znaczeniach. Pierwsze odnosi się do sytuacji, w których kurs walutowy wyrównuje podaż na waluty obce na krajowym rynku walutowym z popytem na nie. Ze względu na to, że współczesne gospodarki rynkowe charakteryzują się znacznym stopniem ingerencji państwa w stosunki gospodarcze z zagranicą, trudno uznać, że kurs walutowy w sposób właściwy wyraża relacje podaży do popytu.