Monthly Archives Wrzesień 2015

Trzecie ważne zadanie rynku walutowego polega na zabezpieczeniu pewnej części zagranicznego majątku finansowego przed zmniejszeniami, które mogą powstać w wyniku zmian kursów walut. Ta ochrona ze strony rynku walutowego odnosi się jedynie do części majątku lokowanego w zagranicznych walorach finansowych na krótkie okresy. Chodzi tu przede wszystkim o zabezpieczenie się od ryzyka wahań kursów walut w okresie od nabycia tych walorów do momentu ich sprzedaży.

W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych system wielodewizowy funkcjonował dosyć sprawnie, chociaż niektóre waluty wymienialne używane w charakterze walut rezerwowych, transakcyjnych i lokacyjnych poddawane były presji sił rynkowych w kierunku ich dewaluacji (częściej) lub rewaluacji (rzadziej). Szybko wzrastał rynkowy kurs jena japońskiego. Rosła ranga takich walut rezerwowych i lokacyjnych, jak marka niemiecka i jen japoński. Dało się również zaobserwować spadek pozycji dolara USA jako waluty rezerwowej i lokacyjnej.

Dla krajów pożyczkodawców nabywanie euroobligacji przez ich rezydentów (osoby fizyczne i prawne) jest jednym z czynników zwiększania dochodów z tzw. eksportu niewidzialnego (przykład banków szwajcarskich) w postaci prowizji za pośrednictwo bankowe i pobudzania eksportu kapitału. Stanowi ono również jeden z czynników umacniania ich wpływów ekonomicznych w krajach importujących kapitał w formie emisji euroobligacji przez ich rezydentów.

Pod pojęciem kursu waluty rozumie się cenę jednej waluty wyrażoną w drugiej walucie. Może to być cena płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty obcej lub cena jednostki waluty krajowej wyrażona w jednostce waluty obcej.

Zakres koordynacji polityki walutowej krajów członkowskich EWG regulują przepisy traktatu rzymskiego, w szczególności art. 104 i art. 107. Zgodnie z artykułem 104, „każdy członek Wspólnoty prowadzi politykę gospodarczą niezbędną do zapewnienia równowagi całości swego bilansu płatniczego oraz umocnienia zaufania do swej waluty, czuwając przy tym nad zapewnieniem wysokiego stopnia zatrudnienia oraz stałości cen”. Artykuł ten określa więc główne cele polityki gospodarczej i walutowej krajów EWG.

Dalszym bodźcem do powstania eurorynku był wprowadzony przez Wielką Brytanię w 1957 r. – w związku z ówczesnym kryzysem funta angielskiego – zakaz używania sterlingowych kredytów akceptacyjnych do finansowania handlu niebrytyjskiego. Skłoniło to banki londyńskie do przyciągnięcia funduszy dolarowych nierezyden- tów i ich dalszego wypożyczania. To, że na rynku eurodolarowym mogła się pojawić tak silna podaż funduszy dolarowych, należy przypisać przede wszystkim amerykańskim ustawowym limitom stopy procentowej od depozytów terminowych i zniesieniu oprocentowania wkładów a vista (bieżących) – tak zwanej regulacji Q – co sprawiło, że konkurencja dla banków za granicą okazała się łatwa. W ten sposób powstał poza granicami USA duży rynek wierzytelności dolarowych (należności i zobowiązań) banków. Rynek ten był potem zasilany przez duże deficyty amerykańskiego bilansu płatniczego. Deficyty te oznaczały z jednej strony zobowiązania USA wobec zagranicy, z drugiej zaś należności zagranicy wobec USA. Istniejące dotąd oficjalne i prywatne fundusze dolarowe, które przedtem były lokowane na nowojorskim rynku pieniężnym, przemieściły się odtąd – z powodu korzystnego oprocentowania – na rynek eurodolarowy, którego centrum był Londyn. Od roku 1974 rynek eurowalut zasilał po stronie podaży potężny strumień petrodolarów.

W literaturze ekonomicznej i praktyce gospodarczej rozróżnia się wiele rodzajów i kategorii wymienialności walut. Najczęściej stosowanymi rodzajami wymienialności uporządkowanymi według zakresu dopuszczalnych ograniczeń dewizowych są następujące:

Do tradycyjnych inwestorów indywidualnych nabywających euroobligacje dołączyli tzw. „międzynarodowi nowobogaccy”. Są to inwestorzy ze Środkowego i Bliskiego Wschodu (głównie z krajów OPEC). Są wśród nich bliżej niezidentyfikowani ministrowie, szejkowie, a nawet przedstawiciele mafii. Ich pojawienie się wpłynęło na pewne przesunięcie w kanałach lokowania funduszy na rynku euroobligacji. Dał się mianowicie zauważyć spadek siły „plasowania” euroobligacji przez banki szwajcarskie (aczkolwiek one nada! odgrywają tu jeszcze decydującą rolę) na rzecz wzrostu w tym zakresie roli banków angielskich i francuskich. Wynika to z faktu, że większość indywidualnych inwestorów z krajów Trzeciego Świata, posługujących się językiem francuskim, kupuje euroobligacje za pośrednictwem banków francuskich (a więc przez Paryż). Natomiast inwestorzy indywidualni z krajów rozwijających się posługujący się językiem angielskim (chodzi tu o kraje, w których Wielka Brytania miała i ma nadal znaczne wpływy) wolą lokować swe fundusze w kupno euroobligacji raczej za pośrednictwem banków angielskich (a więc przez Londyn) niż za pośrednictwem banków szwajcarskich.

Rachunek bieżący (current account) obejmuje niefinansowe elementy transakcji zagranicznych, a więc towary, usługi oraz dochody z pracy I kapitału. Elementy te określa się niekiedy jako zasoby rzeczowe (real assets). Ponadto obejmuje on transfery nieodpłatne. Elementy te wchodzą do bilansu w pełnej wartości. W ramach rachunku bieżącego wyróżnia się siedem głównych rodzajów transakcji, a mianowicie:

Jeśli weźmie się pod uwagę ciężar gatunkowy, jaki reprezentują na rynku kredytowym poszczególni jego uczestnicy, to można ich w przybliżeniu wymienić w następującej kolejności: system bankowy, skarb państwa, przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe, instytucje ubezpieczeniowe, giełdy, spółki lokacyjne oraz inni uczestnicy.