Monthly Archives Sierpień 2015

W latach dwudziestych odżyła idea wprowadzenia systemu waluty złotej. Duże znaczenie miała tu zwłaszcza konferencja ogólnoświatowa w Genui w 1922 r. W czasie jej obrad stwierdzono m.in., że warunkiem odbudowy gospodarczej Europy jest stabilizacja walutowa, a złoto musi się stać podstawą systemu walutowego. Wprowadzone od początku lat dwudziestych reformy walutowe sięgały w dużym stopniu do doświadczeń przeszłości. Uwzględniały one postanowienia konferencji genueńskiej.

Ciekawe zjawiska występują w strukturze walutowej importu światowego. Jednym z nich jest to, że w pięciu najbardziej rozwiniętych krajach (Francja, RFN, Włochy, Japonia, Wielka Brytania) udział waluty narodowej kraju importera jako waluty transakcyjnej jest mniejszy niż w przypadku eksportu tych krajów, a jedynie odnośnie do USA relacja ta jest odmienna (patrz tabela 6). Inną charakterystyczną cechą struktury walutowej importu krajów uprzemysłowionych jest wyższy udział dolara USA w ich imporcie niż w eksporcie. Przyczyną tego zjawiska jest znacznie większy w całości importu tych krajów udział importu z krajów OPEC i krajów rozwijających się. Waluty krajów importerów jako waluty transakcyjne stosowane są tylko w około 30% importu krajów rozwiniętych. Wyjątek stanowią tu USA, RFN i Francja: udział walut narodowych tych krajów jako walut transakcyjnych w ich imporcie przekraczał w 1988 roku 48%.

Międzynarodowy rynek kredytowy stanowi n ie ty I ko ważne źródło finansowania przebiegu procesów gospodarczych i inwestycji w gospodarce rynkowej, ale jest również – co należy podkreślić z naciskiem – najważniejszym instrumentem transformacji oszczędności w inwestycje w skali narodowej i regionalnej oraz częściowo w skali międzynarodowej. Oszczędności przedsiębiorstw w formie amortyzacji i nierozdzielonych zysków są ważnymi źródłami samofinansowania, które jest obok rynku kredytowego drugim elementem finansowania inwestycji. Proporcje finansowania inwestycji ze środków rynku kredytowego oraz w drodze samofinansowania są w różnych krajach zróżnicowane. Zależą one od polityki podatkowej stosowanej w odniesieniu do zysków przedsiębiorstw, sposobów naliczania amortyzacji i polityki rozwojowej przedsiębiorstw i wielkich korporacji międzynarodowych.

Niektóre elementy pierwszego planu Barre’a zostały wprowadzone w życie. Na spotkaniu ministrów finansów krajów EWG w Brukseli w końcu stycznia 1970 r. podjęto decyzję o utworzeniu na szczeblu EWG poolu (plafonu) kredytowego w wysokości 2 mld dolarów. Połowę tego poolu stanowiły kwoty krajów członkowskich (Francja i RFN po 300 min doi., Włochy 200 min doi. oraz Holandia i Belgia z Luksemburgiem po 100 min doi.). Druga połowa miała być mobilizowana w zależności od potrzeby na rzecz kraju, który popadł w poważne trudności płatnicze. W ramach pierwszej połowy kraje członkowskie EWG mogły do wysokości swych kwot korzystać z kredytów automatycznie. Niezależnie od tego, kraj zagrożony falą spekulacji mógł uzyskać – po uprzedniej zgodzie gubernatorów wszystkich banków centralnych EWG – cały 1 mld doi. Wiele jednak punktów pierwszego planu Barre’a nie zostało zrealizowanych. Nie osiągnięto m.in. porozumienia co do kwestii, jak dalece kraj członkowski ubiegający się o średnioterminową pomoc finansową niezbędną do przezwyciężenia trudności w bilansie płatniczym ma akceptować ponadnarodową kontrolę swej polityki gospodarczej.

Kursy walut można sklasyfikować według różnych kryteriów. E. Drabowski, znany w Polsce specjalista od kursów walut, klasyfikuje je: 1) z punktu widzenia czasu funkcjonowania, 2) na podstawie kryterium czasu trwania, 3) z punktu widzenia ich liczebności oraz 4) z punktu widzenia stopnia ingerencji państwa w kształtowanie się kursu waluty krajowej1. Poniżej zostanie przedstawiona charakterystyka rodzajów kursów według powyższych czterech grup klasyfikacyjnych.

Terminowe rynki finansowe składają się z kilku segmentów. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć: 1) rynek futures depozytów bankowych i papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu oraz 2) rynek futures indeksów kursów akcji. Zostaną one poniżej szerzej omówione.

Do instrumentów kredytu krótkoterminowego zalicza się weksle handlowe, weksle skarbowe, akcepty bankowe, zbywalne certyfikaty depozytowe, tzw. transakcje odkupu weksli oraz lokaty i pożyczki międzybankowe1. Instrumentami kredytu długoterminowego są obligacje. Emitują je rządy, przedsiębiorstwa i banki oraz zagraniczne rządy i firmy. Kredyty zaciągnięte w formie emisji obligacji można przeznaczać na dowolne cele. Z reguły przeznacza się je na realizacją określonych przedsięwzięć gospodarczych.

Komitet Gubernatorów Banków Centralnych, utworzony w 1964 r. wzmocnił instytucjonalne ramy współpracy walutowej w EWG. Jego głównym zadaniem jest prowadzenie konsultacji na temat podstawowych zasad polityki banków centralnych, w szczególności w dziedzinie kredytu, rynku pieniężnego i walutowego, oraz regularna wymiana informacji o najważniejszych środkach podejmowanych przez banki centralne, a także analiza tych środków przed podjęciem odpowiednich decyzji. Nie ulega wątpliwości fakt, że w dziedzinie zabezpieczenia sprawnego funkcjonowania Europejskiego Systemu Walutowego kluczowa rola przypada właśnie temu Komitetowi.

System waluty złotej funkcjonował według następujących reguł przestrzeganych przez banki centralne:

Z punktu widzenia prawnego „wymienialność pieniądza oznacza zagwarantowaną przez władze pieniężne faktyczne istniejącą możliwość wymiany jakiegoś rodzaju lub formy pieniądza występującego w ramach danego państwowego systemu pieniężnego na inne rodzaje lub formy pieniądza funkcjonujące jako pieniądz lub uznawane za pieniądz w innych państwowych systemach pieniężnych oraz możliwość wykorzystania wymienionych środków pieniężnych zgodnie z celem wymiany”2. Oznacza to, że posiadacz własnej waluty może ją na żądanie wymienić na waluty obce. Ma on do tego prawo i władze państwowe zapewniają mu w swoim ustawodawstwie taką możliwość3.