Monthly Archives Maj 2015

Uzależnienie emisji banknotów od stanu rezerw złota eliminowało możliwość prowadzenia ekspansywnej polityki pieniężnej przez bank centralny i tym samym przeciwdziałało powstawaniu inflacji oraz dużych i chronicznych deficytów bilansu płatniczego. Ograniczona podaż złota powodować mogła ograniczenie podaży pieniądza i wywoływać raczej tendencje deflacyjne, a nie inflacyjne.

Rachunek kapitałowy (capitai account) obejmuje elementy finansowe transakcji zagranicznych, a więc zagraniczne aktywa (assets), tzn. należności od cudzoziemców, złoto monetarne i SDR oraz zagraniczne zobowiązania (liabilities), na które składa się zadłużenie wobec cudzoziemców. W przeciwieństwie do transakcji bieżących, te elementy nie są ujmowane w bilansie w pełnej wartości, lecz wykazuje się tylko zmiany ich stanu, jakie występowały w danym okresie.

Główną zaletą systemu wielodewizowego jest to, że wzrost płynności międzynarodowej pochodzi z wielu źródeł. Mam tu na myśli płynność oficjalną i płynność prywatnego sektora bankowego. Nie wymaga to tak ścisłego związku między wzrostem płynności międzynarodowej a deficytem bilansu płatniczego USA, jak to miało miejsce w systemie walutowym dewizowo-złotym, który funkcjonował do 1971 r. Dalszą zaletą systemu wielodewizowego jest to, że umożliwia on rozwój wielu narodowych rynków walutowych i kredytowych, których ranga i znaczenie sprawia, że waluty narodowe krajów, w których te rynki funkcjonują, zaczęły pełnić funkcje pieniądza w sferze obiegu międzynarodowego.

Zaobserwowano również, że wielkie korporacje wielonarodowe mające łatwy dostęp do międzynarodowego rynku walutowego forward unikają czasem terminowych rynków walutowych futures ze względu na wymagane tam depozyty zabezpieczające (które są stosunkowo niewysokie), a także dlatego, że nie chcą godzić się na to, że traktowane są na tych rynkach tak samo jak mniejsze przedsiębiorstwa i osoby fizyczne. Z funkcjonujących dotąd terminowych rynków walutowych futures tylko IMM w Chicago zdobył znaczącą pozycję. Po okresie stagnacji w latach 1973-1976, począwszy od roku 1977 obroty walutowe rosły na tym rynku sukcesywnie i prawie co roku podwajały się. W latach osiemdziesiątych wzrastały znacznie szybciej niż obroty na międzybankowym rynku walutowym w Nowym Jorku. IMM stał sie przez to ważnym ośrodkiem światowego rynku walutowego. W niektórych okresach wywierał on zauważalny wpływ na kształtowanie się kursów walut.

Wymiana waluty krajowej na zagraniczną – lub na odwrót -odbywa się po określonym kursie. Stanowi on zasadniczy element transkacji zagranicznych. Waluty obce są kupowane i sprzedawane najczęściej z natychmiastowym wykonaniem, co oznacza, że kontrahenci dostarczają sobie walutę krajową lub zagraniczną w ciągu dwóch dni roboczych (co w praktyce powoduje, że np. transkacja zawarta we czwartek może być wykonana dopiero w poniedziałek). Tego rodzaju transakcje określane są mianem transakcji kasowych (ang. spot transaction). Kursy walut ogłaszane w poszczególnych krajach w tabelach kursowych odnoszą się właśnie do takich transakcji i dlatego nazywają się kursami kasowymi (ang. spot rates).

Wśród instytucjonalnych inwestorów należy wymienić przede wszystkim wielkie towarzystwa ubezpieczeniowe (głównie towarzystwa ubezpieczeń na życie, gdzie prym wiodą towarzystwa amerykańskie, jeśli idzie o ich siłę lokacyjną), publiczne i prywatne fundusze emerytalne, instytucje ubezpieczeniowe morskie i lotnicze (które przeszły w ostatnich latach do lokowania swych funduszy w papierach wartościowych denominowanych w dolarach, mimo że duża część ich działalności koncentruje się w Londynie), kluby zabezpieczenia i ochrony, które w latach siedemdziesiątych zostały utworzone jako instytucje współpracujące z poolami ubezpieczeniowymi utworzonymi przez międzynarodowe spółki właścicieli statków i spółek naftowych oraz spółki lokacyjne.

Problemy integracji finansowej w EWG nie były tak „nagłośnione” jak sprawy integracji walutowej. Poświęcono im w literaturze ekonomicznej znacznie mniej uwagi. Sprawy integracji finansowej w sferze podatków, budżetów, rynków kapitałowych i systemu bankowego wywołały znacznie mniej kontrowersji niż problemy związane z poszczególnymi dziedzinami integracji walutowej. Były one rozpatrywane na sczeblu EWG w ramach istniejącej w tej organizacji procedury prawnej i w ramach odpowiednich instytucji Wspólnoty.

Jak powszechnie wiadomo, Europejska Wspólnota Gospodarcza została utworzona na mocy traktatu rzymskiego z 25 marca 1957 r. W dziedzinie polityki walutowej traktat rzymski zawiera cztery podstawowe przepisy. Są one ramowe i dość ogólnikowe. Taka konstrukcja wynikała poniekąd z pewnej dozy przezorności, by nie ograniczać w przyszłości swobody działania w realizacji integracji gospodarczej sztywnymi sformułowaniami, które z biegiem lat mogłyby nie wytrzymać próby życia. Przepisy te dotyczyły realizacji celów narodowych, a nie celów Wspólnoty.

Najbardziej istotnymi skutkami zmian kursów walut jest ich wpływ na bilans handlowy i płatniczy, inflację oraz obroty kapitałowe. Na wstępie należy podkreślić, że w wyniku dewaluacji waluty eksport z kraju, który jej dokonał, staje się tańszy, a import droższy. Obniżka cen dewizowych w eksporcie jest jednak z reguły niższa od stopnia dewaluacji. Wynika to między innymi z tego, że popyt na niektóre towary jest mało elastyczny w stosunku do zmian cen. Dotyczy to głównie surowców i artykułów żywnościowych. Eksporterzy różnicują obniżki cen w zależności od struktury rynków i przewidywanej elastyczności cenowej. Często obawiają się reakcji konkurentów i nie obniżają cen dewizowych w stopniu, jaki by wynikał z przeprowadzonej dewaluacji. Po dewaluacji eksporterzy i importerzy dokonują zmian w wyborze rynków i kontrahentów.

Poszczególne kraje mogą koordynować swoją politykę walutową i finansową z analogiczną polityką innych krajów. Istotę tej koordynacji można sprowadzić do pięciu zasadniczych problemów: