Category Finanse

Weźmy przykład dwóch krajów, kraju A i B. Kraj A emituje znak pieniądza, który jest międzynarodowym środkiem płatniczym. Zapewnia on podaż swego pieniądza na rynku walutowym dzięki zakupom dokonywanym przez swoich importerów. Importerzy ci przekazują te pieniądze eksporterom kraju B w zamian za sprzedane im towary i usługi. Eksporterzy kraju B sprzedają pieniądze kraju A za potrzebne im pieniądze krajowe w swoich bankach, te zaś odprzedają je potem importerom kraju B, pragnącym zapłacić tymi pieniędzmi eksporterom kraju A. W taki sposób następuje zamiana pieniądza zagranicznego na krajowy i odwrotnie w wyniku realizowanych transakcji eksportowych i importowych między krajem A i B.

Podmiot X, przewidując wzrost kursu funta angielskiego do dolara USA w ciągu kilku najbliższych tygodni, kupuje 23 kwietnia na IMM w Chicago 20 kontraktów czerwcowych w funtach angielskich (wartość jednego kontraktu wynosi 25000 funtów angielskich2) po kursie 1,2230 USD/GBP. Xzobowiązany jest do złożenia depozytu zabezpieczającego w wysokości 20000 dolarów (1000 dolarów od każdego kontraktu x 20 kontraktów). Abstrahuje się tu od kosztów transakcyjnych (np. prowizji brokerskich, jeżeli X sam nie jest uczestnikiem IMM).

W grudniu 1991 r. Rada Europejska, tj. przywódcy państw i szefowie rządów krajów EWG, zatwierdziła w Maastricht (Holandia) traktat w sprawie unii gospodarczej i walutowej. Postanowienia zawarte w tym traktacie (podpisanym również w Maastricht 7 lutego 1992 r.) dotyczą tego, co umownie w raporcie Delorsa nazywa się drugim etapem tworzenia unii oraz tzw. końcowego etapu unii w jej kształcie docelowym. Etap drugi, stanowiący okres przejściowy do Unii rozpoczął się 1 stycznia 1994 r. Do tego czasu miały być usunięte wszelkie restrykcje w przepływie kapitału między krajami EWG, a płatności miały być realizowane bez żadnych ograniczeń. Słabsze pod względem ekonomicznym kraje miały znieść te ograniczenia najpóźniej do końca 1995 r. W trakcie realizowania drugiego etapu został utworzony Europejski Instytut Monetarny z siedzibą we Frankfurcie, który ma za zadanie: 1) wzmocnienie współpracy między bankami centralnymi i koordynację polityki walutowej krajów członkowskich, 2) czuwanie nad funkcjonowaniem ESW oraz nadzorowanie rozwoju ECU i systemu rozliczeń międzybankowych w tej walucie, 3) przygotowanie przejścia do trzeciego etapu unii, tj zharmonizowanie instrumentów polityki pieniężnej oraz 4) nadzorowanie przygotowania emisji banknotów ECU, która miałaby nastąpić już po ustanowieniu unii. Europejski Instytut Monetarny nie ma żadnej władzy. Jego zalecenia nie będą miały mocy wiążącej.

Strefa franka francuskiego powstała jeszcze przed II wojną światową w wyniku załamania się międzynarodowego systemu waluty złotej. Wojna oraz rozpad francuskiego imperium kolonialnego spowodowały skurczenie się obszaru tej strefy. Należą do niej obecnie:

Plan Wernera był na tyle ogólnikowy, że mógł zadowolić wszystkich. Zaproponowana w nim koncepcja unii gospodarczej i walutowej powinna doprowadzić do stworzenia w EWG obszaru, na którym będzie swobodny obrót towarów, usług, osób i kapitałów bez zniekształceń konkurencji: obszar ten nie będzie wywoływał strukturalnych i regionalnych braków równowagi. Utworzenie tego rodzaju unii powinno wpłynąć na wzrost dobrobytu we Wspólnocie i umocnić wkład EWG do gospodarczej i walutowej równowagi świata.

W skład systemu kursowego wchodzi aktualnie 10 walut, a mianowicie: frank belgijski i luksemburski, korona duńska, lir włoski (od listopada 1996 r.), marka RFN, frank francuski, funt irlandzki, gulden holenderski i peseta hiszpańska (od czerwca 1989 r.) oraz szyling austriacki. Każda waluta wchodząca w skład systemu kursowego miała swój kurs centralny w ECU. Kursy te służyły do ustalenia siatki bilateralnych kursów centralnych (parity grid) pomiędzy walutami. W ramach ustalonych granic bilateralnych kursy centralne miały być utrzymywane przez banki centralne. Dopuszczalna marża wahań kursów dziennych walut należących do „węża” wynosiła 2,25% od centralnego kursu bilateralnego, a dla lira włoskiego 6%. Waluty, które wchodziły w skład „węża” (marka RFN, gulden holenderski, frank belgijski i korona duńska) utrzymywały swoje kursy bilateralne. Natomiast dla franka francuskiego, lira włoskiego i funta irlandzkiego wyprowadzono kursy centralne z ich kursów giełdowych z dnia 12 marca 1979 r.

Miarą deficytu jest więc w tych krajach zmniejszenie płynnych aktywów zagranicznych netto całego systemu bankowego. Wchodzą tu w grę aktywa zarówno banku centralnego, jak i banków komercyjnych. Taką miarę stosują kraje, w których władze monetarne mają prawną tub faktyczną możliwość dysponowania w razie potrzeby aktywami dewizowymi banków komercyjnych i wskutek tego mogą je zaliczać do rezerw walutowych kraju”1.

Tylko dwa razy przed załamaniem się systemu dewizowo-złotego wystąpiły masowe zmiany parytetów: po raz pierwszy we wrześniu 1949 r., kiedy o 30% został zdewaluowany funt szterling a wraz z nim waluty kilkunastu krajów w tym samym lub w zbliżonym stosunku, a drugi raz w listopadzie 1967 r., kiedy zdewaiuowano funta o 14,3% a wraz z nim w różnym stopniu waluty 14 innych krajów. Trzecia masowa zmiana parytetów miała miejsce w grudniu 1971 r.

Przedsiębiorstwa wielonarodowe, głównie filie amerykańskich korporacji za granicą, wobec restrykcji wprowadzonych na amerykańskim rynku kapitałowym, poszukiwały innych źródeł kredytu średnio- i długoterminowego poza USA i znalazły je z czasem właśnie na rynku euroobligacji. Bez ekspansji przedsiębiorstw wielonarodowych i szybkiego rozwoju rynku eurowalut rynek euroobligacji nie miałby sił niezbędnych do ekspansji. I w tym przypadku eurobanki znalazły sposoby zaspokojenia popytu na długoterminowe kredyty ze strony przedsiębiorstw, które na swych narodowych rynkach kapitałowych spotykały się z utrudnieniami w zdobywaniu środków pieniężnych na cele inwestycyjne.

Jak wiadomo, regulowanie płatności na rzecz zagranicy łączy się z upływem czasu, który np. w przypadku importu inwestycyjnego trwa dosyć długo. Podmioty gospodarcze przeprowadzające operacje handlowe z zagranicą narażone są na ryzyko zmiany kursu {ryzyko walutowe) w okresie od daty zawarcia kontraktu do terminu regulowania zobowiązań za import czy uzyskania należności za eksport. Dla uniknięcia ryzyka walutowego eksporterzy bądź importerzy przeprowdzają tzw. transakcje dewizowe na termin. Polegają one na tym, że kupują oni lub sprzedają określoną walutę zagraniczną z dostawą w przyszłości, przy czym kurs tej waluty jest z góry ustalony. Kurs waluty z dostawą dłuższą od zwyczajowej {dwa dni robocze) na rynku bieżącym nazywa się kursem terminowym {forward rate). Termin dostawy waluty w przyszłości może być dowolnie ustalony przez obie strony. Najczęściej zawierane są transakcje z dostawą walut w ciągu jednego, trzech i sześciu miesięcy.