Category Finanse międzynarodowe

Możliwości zaspokojenia w pewnej części potrzeb kapitałowych filii amerykańskich korporacji za granicą stwarzały rozwijające się rynki kapitałowe krajów Europy Zachodniej, w szczególności londyński rynek kapitałowy oraz szybko rozwijający się rynek eurowalut.

Wydaje się, że w EWG nie doszacowano kosztów tworzenia unii gospodarczej i walutowej. Za dużo było kompromisów przy podejmowaniu decyzji w zakresie polityki ekonomicznej i walutowej, a za mało decyzji nakierowanych na dalszy postęp integracji gospodarczej. Wynikało to po części z sytuacji kryzysowej, po części zaś z braku zdecydowania krajów członkowskich co do przekazania na rzecz Wspólnoty wielu kompetencji z zakresu polityki gospodarczej i walutowej. Mimo zjawisk kryzysowych funkcjonował nadal utworzony w 1972 r. system „węża walutowego”, mający tworzyć element stabilności walutowej w EWG.

W raporcie Tindemansa, który ma głównie charakter polityczny, wiele uwagi poświęcono sprawom walutowym, w szczególności „wężowi walutowemu”. Mechanizm „węża”, który według powyższego raportu sprawdził się poprzez utrzymanie stabilności kursów walut, należy zastosować do poszukiwania zbieżności polityki ekonomicznej i walutowej krajów członkowskich. W tym celu „wąż” musi być wzmocniony, rozciągnąć swoje działania na kluczowe aspekty polityki gospodarczej i walutowej oraz mieć charakter wyraźnie „wspólnotowy”. W związku z tym L. Tindemans proponuje następujące rozwiązanie:

W literaturze ekonomicznej można się spotkać z rozróżnianiem rynku pieniężnego i kapitałowego według czasu instrumentów finansowych będących przedmiotem transakcji. Na rynku pieniężnym przedmiotem transakcji są instrumenty krótkoterminowe (do roku), na rynku kapitałowym zaś instrumenty średnio- i długoterminowe (powyżej roku bądź o nieokreślonym okresie istnienia, np. akcje). Czasami kryterium przeznaczenia środków (na cele obrotowe bądź inwestycyjne) traktowane jest jako pomocnicze przy odróżnianiu obu członów rynku kredytowego.

W Europie Zachodniej wykształciły się począwszy od lat sześćdziesiątych nowe rynki pieniężne i kapitałowe, określane mianem eurorynków: jest toeurorynek pieniężny (rynek eurowalut, zwłaszcza eurodolara) oraz eurorynek kapitałowy (głównie rynek euroobiigacji). Przyczyną ich pojawienia się był z jednej strony rozwój infrastruktury bankowej, stwarzającej warunki do swobodnego przepływu funduszów pieniężnych z krajów mających nadwyżki oszczędności do regionów zapotrzebowania na fundusze, z drugiej zaś – postępująca na Zachodzie liberalizacja przepisów dewizowych i przepływów kapitałów, dynamiczny rozwój handlu światowego w warunkach postępującej internacjonalizacji życia gospodarczego i zakrojona na szeroką skalę działalność inwestycyjna i lokacyjna przedsiębiorstw wielonarodowych.

Rynki futures papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu dają możność zabezpieczenia się przed zmianami stóp procentowych. Stwarzają one również pole do spekulacji walutowej. Transakcje futures indeksami kursów akcji polegają na zobowiązaniu się jednej strony do dostarczenia, drugiej strony do przyjęcia – w ustalonym (wystandaryzowanym) terminie i po cenie ustalonej już w chwili zawarcia transakcji – hipotetycznego portfela akcji o ściśle określonej wielkości i strukturze (odpowiadającej strukturze danego indeksu). Jednocześnie nie przewiduje się tu możliwości wykonania transakcji przez efektywną dostawę takiego portfela akcji. Jedyną dopuszczalną formą rozliczenia transakcji jest rozliczenie gotówkowe.

Od początku lat siedemdziesiątych banki handlowe operujące na swych macierzystych rynkach kredytowych rozwinęły na niebywałą skalę operacje zagraniczne, związane z finansowaniem międzynarodowych obrotów gospodarczych i przepływami kapitałów. Wzrost zagranicznych obrotów tych banków spowodował, że narodowe rynki kredytowe wielu krajów uprzemysłowionych miały zasięg międzynarodowy.

Bank Rozrachunków Międzynarodowych (Bank for International Settlements – BIS) jest międzynarodową instytucją finansową. Ma on swoją siedzibę w Bazylei (Szwajcaria). Powstał 20 stycznia 1930 r. na konferencji w Hadze w celu ułatwienia współpracy między bankami centralnymi i organizacji rozliczeń związanych z odszkodowaniami wojennymi Niemiec po I wojnie światowej. Rozpoczął swoją działalność 17 maja 1930 r. Jest najstarszym bankiem międzynarodowym.

Europejski System Walutowy stał się w latach osiemdziesiątych najważniejszym elementem integracji walutowej EWG. Funkcjonował on dosyć sprawnie. Przyczynił się do wzrostu stabilizacji walutowej w EWG. Stanowił on sedno strefy walutowej EWG. Mechanizm jego funkcjonowania zostanie przedstawiony w rozdziale VI, poświęconym analizie głównych stref walutowych.

Przez pojęcie waluty lokacyjnej rozumie się walutę, w której nierezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania i w której dokonywane są emisje międzynarodowych obligacji i euroob- ligacji. Czasami zamiast pojęcia waluty lokacyjnej używa się wyrażenia waluta inwestycyjna. Czyni tak np. E. Pietrzak1. Kojarzy się to zazwyczaj z dokonywaniem inwestycji, a nie lokat, chociaż inwestycja też może być lokatą kapitału. Lepsze wydaje się użycie pojęcia waluty lokacyjnej. Oddaje ono bowiem właściwie sens zawieranych transakcji i podejmowanych decyzji lokacyjnych przez odpowiednich indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów.